اندیشه و تفکر

انسان همیشه در آرزوی پیشرفت و بهبود شرایط زندگی خویش است. نویسندۀ کتاب حاضر معتقد است، ابر رایانۀ ذهن چنان قدرتمند است که اگر صدبار هم زندگی کند، باز نمی‌تواند از تمام توانایی‌های بالقوۀ خود استفاده کند. این کتاب، در راستای همین موضوع، به آموزش شیوه‌های فکری موفق‌ترین و خوشبخت‌ترین افراد می‌پردازد تا ذهن مخاطب را با روش‌های متفاوت اندیشه و تغییر درونی شخصیت آشنا کند. محتوای این کتاب تفکر آگاه در مقابل تفکر ناآگاه، تفکر هدف گرا در مقابل تفکر واکنش گرا، تفکر کند در مقابل تفکر سریع و تفکر مثبت در مقابل تفکر منفی را به مخاطب می آموزد.

مغز یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین اعضای بدن است که بهبود مهارت آن لازم است. فصل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این کتاب شامل توانمندی‌های مغز، حافظه، استدلال بینایی وآگاهی فضایی، تفکر خلاق، استدلال عددی، استدلال کلامی، و ارتباط مغز و بدن می‌شود. مفهوم مغز، هوش و یادگیری در آن بیان شده‌اند و تمرین‌هایی برای سنجش توانایی مغز در وضعیت فعلی آمده‌اند. سپس تمرین‌ها روی عملکردهای خاص مغز و تقویت آن‌ها متمرکز می‌شوند. نویسنده یادآور شده‌است که مخاطب می‌تواند مطالب را پراکنده نیز انجام دهد، اما بهتر است از اول شروع کند.

امروزه وجود تفکر خلاق در بین اعضای جامعه یکی از عوامل پیشرفت هر کشور است. پرورش خلاقیت به سیستمی خلاق نیاز دارد. کتاب حاضر در هشت فصل می‌کوشد به معلمان کمک کند شاگردان خلاقی تربیت کنند. ابتدا نظام آموزش و پرورش ایران، موانع مسیر نوآوری‌های آموزشی و پرورش خلاقیت در مدارس ایران بررسی و راهکارهای گریز از آن‌ها اعلام شده‌اند. سپس مفهوم خلاقیت بیان شده تا دیدی مشترک ایجاد شود. در فصل سوم نویسنده دربارۀ پرورش یا ذاتی بودن خلاقیت، و چرایی اهمیت آن و در نهایت چگونگی آموزش آن سخن گفته‌ است. در فصل‌های بعد، چگونگی تقویت انگیزه‌های درونی و استفاده از انگیزاننده‌های بیرونی، روش‌ها و تکنیک‌های آموزش خلاق و مثال‌های مربوط، و ارزیابی خلاقیت و راهکارهای ارزیابی مثبت، 24 راهبرد آموزش خلاق و نمونۀ عملی از آموزش خلاقیت در کلاس درس توضیح داده شده‌ است.

پرورش خلاقیت در کودک همواره مورد توجه بزرگ‌ترها بوده‌است. کتاب پیش رو در شش فصل می‌کوشد مراحل خلاقیت را آموزش دهد. فصل اول با عنوان«سلامت فکری» به موضوع تولید ایده‌ها و راه‌حل‌های متعدد می‌پردازد و طوفان فکری را یکی از راه‌های پرورش آن می‌داند. در فصل دوم ابتکار مطرح می‌شود و دربارۀ پرورش آن و تجسم خلاق صحبت به میان می‌آید. در فصل «انعطاف‌پذیری» انواع تکنیک‌ها و تمرین‌های انعطاف‌پذیری مطرح می‌شوند. در فصل چهارم با عنوان«بسط» تمرین‌ها، بازی‌ها و نکات مهم این فرایند مطرح شده‌اند و فصل پنجم ویژۀ معلمان است و به شیوه‌های آموزش، و رعایت پنج اصل تفکر خلاق توجه می‌کند. در فصل ششم که مخصوص والدین است، با راه‌های پرورش خلاقیت و ویژگی‌های کودکان خلاق آشنا می‌شویم و نویسنده به والدین، دربارۀ پرورش خلاقیت، توصیه‌هایی می‌کند.

دوران حیات شیخ صدوق مصادف با سال‌های آغازین غیبت کبری و پیدایش شک و حیرت در برخی از لایه‌های جامعه شیعی بود و از طرفی ظهور حکومت آل‌بویه در این عصر، فضای گفت‌و‌گو و ورود به عرصه‌های اجتماعی را برای شیعیان فراهم نمود. شیخ صدوق در چنین برهه حساس و سرنوشت ساز، با شیوه‌ای متن‌محور به تنظیم، تدوین و دفاع از باورهای کلامی پرداخت. در این کتاب در کنار معرفی کامل شیخ صدوق، محتوای اندیشه‌های کلامی شیخ به تفصیل بررسی می‌شود و در یک نظام پیوسته ارائه می‌گردد.

کتاب حاضر جلد چهارم از مجموعه اندیشه‌های استاد مطهری است که در موضوع اخلاق و تعلیم و تربیت و در سه بخش به‌صورت جامع و با رویکردی نوین تدوین یافته است. بخش نخست شامل مباحث فلسفه اخلاق است. در این بخش پس از طرح و نقد نظرات اندیشمندان، نظریه استاد مطهری در زمینه فلسفه اخلاق بازسازی شده است و بخش دوم به طرح برخی از مفاهیم اخلاقی مانند زهد، توکل، رضا و تقوا پرداخته است که به نظر شهید مطهری تفسیر نادرست این مفاهیم در جامعه اسلام موجب اعتراض و حمله مخالفان و عامل انحطاط و مانع موفقیت تلقی شده است. بخش سوم مباحث تعلیم و تربیت در اسلام است که با مبنای پرورش استعدادهای فطری انسان تدوین شده است.

مربیان و پدرها و مادرها همواره به موضوع خلاقیت علاقه‌مندند و در پی یافتن روش‌های پرورش آن در کودکان و دانش‌آموزان هستند. اثر حاضر به مباحث خلاقیت و نوآوری در خانه، مدرسه و در آموزش و نیز به شیوه‌های پرورش خلاقیت می‌پردازد.تعدادی فعالیت نیز در کتاب گنجانده شده است تا خواننده آن ها را به طور انفرادی یا گروهی با کودکان انجام دهد. در پایان کتاب نیز چند پرسش‌نامۀ خلاقیت آمده است.

برنامۀ فلسفه برای کودکان به دنبال پرورش تعقل، خلاقیت و درک اخلاقی رشد روابط فردی و بین فردی و توانایی مفهوم‌یابی از تجربه است که نتیجۀ آن رشد تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی خواهد بود. تلاش کتاب حاضر در دو بخش و سیزده فصل این است که مبانی نظری فلسفه برای کودکان را هم بررسی و هم نقادی کند. در بخش اول با عنوان «بنیادهای فلسفه برای کودکان»، به مفهوم فلسفه، مبانی متافیزیکی، معرفتی و ارزش شناختی این برنامه توجه شده و برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان و اجتماع پژوهشی توصیف شده است. در بخش دوم که «نقد برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان» نام گرفته است، مفهوم فلسفه، فلسفۀ تحلیلی، دیدگاه پیاژه، برنامۀ درسی و مقایسۀ کودکان با بزرگ‌سالان نقد شده‌است.

داستان‌های کوتاه این کتاب به موضوعات فرهنگی، تربیتی و اجتماعی گوناگون می‌پردازد. در پایان هر داستان، بخشی به عنوان «ایستگاه فکر» وجود دارد که با طرح پرسش‌هایی در راستای محتوای موضوعی داستان، کودکان را به تفکر و تحلیل درباره آن موضوع وا می‌دارد.

خوش‌فکری پرورش مهارت‌های فردی و تبدیل آن به بهترین توانایی است. این کتاب در 12 فصل به مخاطب می‌آموزد که بزرگ فکر کند، متمرکز باشد، تفکر خلاقانه را مهار کند، از تفکر واقع‌گرایانه و راهبردی استفاده کند، فکر کردن به موارد ممکن را کشف کند، تفکر انعکاسی را بشناسد، درباره افکار معروف سؤال کند، تفکر مشترک را درک و استفاده کند، تفکر غیرخودخواهانه را تمرین کند و به تفکر نهایی فکر کند.