تعلیم و تربیت

در حیطه آموزش‌وپرورش، مقایسه یا تطبیق می‌تواند بین رویدادهای آموزشی داخل یک نظام آموزش‌وپرورش صورت گیرد یا در سطح وسیع‌تری ویژگی‌های گوناگون یک نظام تربیتی با نظام‌های تربیتی کشورهای دیگر مقایسه شود. در این کتاب، نظام آموزشی کشورهای انگلستان، ایران، ژاپن، کره جنوبی، فنلاند، و سنگاپور، بررسی و با یکدیگر مقایسه می‌شود.

کتاب حاضر یکی از مجلدات مجموعه‌ای 120 جلدی است که همۀ جلدهای آن با فصل‌های ثابت، به بیان شیوۀ زندگی و شرایط خانوادگی یکی از بزرگان کشور اختصاص دارد. در این جلد پیشینۀ خانوادگی، کودکی و نوجوانی «رشدیه»، شیوه‌های آموزشی او، سفرش به بیروت و تحصیل در دارالمعلمین شرح داده‌شد‌ه‌اند. همچنین، فصل‌هایی از کتاب به تأسیس مدرسه در ایروان، بازدید ناصرالدین شاه از مدرسۀ ایروان، ابداع الفبای صوتی، بازگشت به تبریز و تأسیس مدرسه، نوآوری‌های رشدیه در انقلاب مشروطه و تألیفات رشدیه پرداخته‌اند.

در این کتاب، که محصول سال 2009 میلادی است، نظریه‌های عمده انگیزش در تعلیم و تربیت ارائه و پژوهش‌های صورت گرفته در چارچوب نظری مربوط، با رویکرد انتقادی، مرور شده‌اند. همچنین در هر فصل تعدادی از برنامه های اصلاحی و مداخله‌ای با توجه به مبنی نظری و یافته های تجربی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و پایان هر فصل نیز، به ارائه چشم‌ اندازهای پژوهشی آینده اختصاص یافته است.

مدیریت فعالیتی است که تمامی سازمان‌های اجتماعی از آن بهره می‌‏گیرند و نظام تربیتی به طور اعم و نظام کلاس درس، به طور اخص بایستی برای نیل به اهداف عالیه تعیین شده، از یک نظام مدیریتی تبعیت کند که در حوزه علوم تربیتی به آن دانش مدیریت کلاس درس گفته می‎شود. کتاب حاضر حاوی چهار فصل است؛ فصل اول کلیات حوزه مدیریت و ارتباط آن با مدیریت کلاس درس رابیان می‌کند. فصل دوم که بیشترین حجم کتاب را دربرمی‏‌گیرد، نظریه‌های مدیریت کلاس درس را بررسی می‎کند. فصل سوم به بحث انضباط و کنترل کلاس درس می‌پردازد و در آخرین فصل مدیریت کلاس را از منظر روان‌شناسی اجتماعی مورد بررسی قرار می‌دهد.

برنامه درسی تربیت اجتماعی در دوره ابتدایی، منظومه درهم تنیده‎ای از تعاملات انسانی، اجتماعی و تربیتی در این دوره است که براساس نظریه‌های جامعه‌شناختی و به قصد تغییر و تحول در نظام‎های آموزشی و تربیتی طراحی و تدوین شده است. این کتاب در پنج فصل تنظیم شده است. مفاهیم و مبانی نظری در حوزه برنامه‌ریزی درسی، تربیت کودک، تربیت اجتماعی، برنامه درسی جامعه‌محور و نظریه‌های اجتماعی ـ انتقادی برنامه درسی جامعه‌محور فصول پنج‌گانه این کتابند.

مهارت‌های ارتباطی در آموزش یک پیش‌نیاز اساسی است. مهارت ارتباطی آمادگی ذهنی و عاطفی افراد را برای درک، پذیرش، هضم و کاربرد مطالب امکان‌پذیر می‌سازد. آموزش مهارت‌های ارتباطی به کادر آموزشی مدرسه، به ویژه معلمین و مدیران آموزشی، بسیار حیاتی و ضروری است. داشتن شناخت از مفهوم ارتباط مؤثر، توانایی ارائه بازخورد، اعتمادسازی، احترام متقابل، رعایت حریم‌ها و گوش‌ دادن مؤثر، ازجمله مواردی است که شناخت آن‌ها و کاربردشان از پایه‌های مهارت ارتباطی در آموزش است.

دوران کودکی مهم‎ترین و تأثیرگذارترین دوره زندگی انسان است که طلایی‎ترین بخش آن تا قبل از هفت‎سالگی است و بقیه عمر، برداشت میوه‎هایی است که در این دوران کاشته می‌شود. بنابراین، والدین و مربیان باید با چگونگی شکل‏‌گیری هویت دینی و روش‌های تربیت دینی و عوامل و مراحل آن آشنا شوند تا بتوانند کودکانی با هویت دینی مطلوب و مورد رضایت حضرت صاحب‎الزمان (عج) تربیت کنند. کتاب حاضر حاوی سه فصل است با نام‌های: «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری هویت دینی در کودکان»، «مراحل شکل‏‌گیری هویت دینی در کودکان» و «روش‌های اثرگذار بر شکل‏‌گیری هویت دینی در کودکان».

تربیت عبارت است از شکوفا کردن و رشد دادن استعدادهای انسان در جهت کمال، به وسیله تلاش انسان، همراه با فراهم نمودن زمینه‎ها و عوامل موثر. شاخص‌هایی که در این تعریف باید به آن توجه شود، رشد، استعدادها، هدف، تلاش متربی، شرایط و عوامل است. کتاب حاضر نکته‌های تربیتی برگرفته از سوره مبارکه یوسف است که حول سه محور اساسی بیان شده است: روش‌های تربیتی، نکات تربیتی اعتقادی و نکات تربیتی اخلاقی.

همه والدین امیدوارند و آرزو دارند که فرزندانشان به انسان‌هایی سالم و سازنده تبدیل شوند؛ اما در این مسیر، دائماً با مسائل پیچیده‎ای روبه‎رو هستند. دسترسی به اطلاعات درست و کسب مهارت‌های لازم برای زندگی، در پیشگیری از آسیب‌های روانی سهم بسزایی دارد. مطالب این کتاب راهکارهای رشد اخلاقی را به والدین می‎آموزد. «شکل‎گیری روان انسان با مهر مادر»، «من انسان محترمی هستم»، «چرا روش‌های ما شکست می‎خورد»، «شیوه‌های فرزندپروری» و «کودک خوب، کودک بد»، از جمله مطالب کتاب حاضر است.

یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های والدین، پرورش فرزندی بااخلاق است. در سال‌های اخیر، مقوله اخلاق در قالب هوش معنوی یا به تعبیری هوش اخلاقی و در برخی منابع با عنوان سواد معنوی بیان شده است. هوش اخلاقی توانایی تشخیص درست از نادرست است. به بیان دیگر، کسی دارای هوش اخلاقی است که از باورهای اخلاقی قوی و توانایی عمل کردن به آن‌ها برخوردار باشد. این کتاب شامل بخش‌های مختلفی درباره این موضوع است. «تواضع و فروتنی»، «صبر و پایداری»، «نظم و وقت‌شناسی» و «قدردانی»، نام برخی از بخش‌های کتاب است.