تعلیم و تربیت

در این اثر نویسنده تلاش کرده است تا با استفاده از استعاره «گل سرخ» برای کودکانی که در مرحله رشد روانی ــ اجتماعی هستند، این مرحله را بررسی کند. مرحله‌ای که اگر کودکان پرورش مناسبی نداشته باشند، پژمرده شده و احساسی جز حقارت نخواهند داشت. این کتاب سه بخش دارد. بخش نخست دغدغه‌ها و مسئله تحقیق را بیان می‌کند، بخش دوم عناصر چهارگانه برنامه درسی و نقش آن‌ها را در شکل‌دهی خلاقیت یا احساس حقارت در دانش‌آموزان بررسی می‌کند و بخش سوم راهکارهای توسعه خلاقیت را توضیح می‌دهد.

این کتاب خاطرات نویسنده در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی ایران است. زمانی که او به عنوان دبیر و مدیر دبیرستان انجام وظیفه می‌کرده است. خاطرات با نگاهی انتقادی و با هدف اصلاح رفتارها نوشته شده است و از شهریور ۱۳۵۶ شروع می‌شود و ماجرای برگزاری رژه دانش‌آموزان در چهارم آبان را روایت می‌کند. برکناری نویسنده از تدریس و مدیریت، بازگشت مجدد به کار تدریس، استعفای از مدیریت به دلیل کشتار ۱۷ شهریور و پیروزی انقلاب از موضوعاتی است که نویسنده درباره آن‌ها نوشته است.

آشنایی با روش‌های تدریس و به‌کارگیری آن‌ها موجب می‌شود که هدف‌های تعلیم و تربیت با سهولت بیشتر و در مدت زمان کوتاه‌تری تحقق یابد. این کتاب در پنج فصل تألیف شده است؛ در فصل اول آن یادگیری و عوامل مؤثر بر آن تعریف می‌شود و در فصل دوم نقش معلم و دانش‌آموز در عملکرد کلاسی بررسی می‌گردد. فصل سوم به معرفی انواع روش‌های فعال تدریس اختصاص دارد و در فصل چهارم، حیطه‌های سه‌گانۀ آموزشی و پرورشی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در انتها نیز مهارت‌های قبل از تدریس، ضمن تدریس و پس از تدریس معرفی می‌شوند.

تربیت کودکان یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین وظایف والدین است. کتاب شامل کلیدهای تربیت و طرز برخورد با کودکان 6 تا 9 سال می‌باشد. استقلال و مسئولیت‌پذیری کودکان، توضیح موارد سخت مانند جنسیت، زایمان، اعتیاد، ایدز و ... ، نحوه برخورد با دروغگویی، پرخاشگری، خودخواهی، کمرویی، فخرفروشی در کودکان از موضوعات کتاب پیش‌ رو می‌باشد. هم‌چنین روابط کودک با خانواده خویش، مشکلات کودکان در مدارس و بازی و اوقات فراغت آن‌ها از دیگر بخش‌های کتاب است.

کتاب حاضر به جهت آشنایی معلمان و فرهنگیان با فنون تعلیم و تدریس تهیه و تنظیم گردیده است. در این کتاب مفهوم تدریس، تربیت و روش‌های فرایند تدریس و اهمیت به‌کارگیری این الگوها ارائه شده است. کتاب در چهار فصل تدوین شده است که به روش‌های تدریس نوین، آشنایی با عوامل مؤثر در تدریس و ظرافت‌های معلمی در کلاس، انواع روش تدریس مانند بحث گروهی، بارش مغزی، مکاشفه و ... و روش تدریس علوم در دوره ابتدایی پرداخته است.

کتاب حاضر جلد چهارم از مجموعه اندیشه‌های استاد مطهری است که در موضوع اخلاق و تعلیم و تربیت و در سه بخش به‌صورت جامع و با رویکردی نوین تدوین یافته است. بخش نخست شامل مباحث فلسفه اخلاق است. در این بخش پس از طرح و نقد نظرات اندیشمندان، نظریه استاد مطهری در زمینه فلسفه اخلاق بازسازی شده است و بخش دوم به طرح برخی از مفاهیم اخلاقی مانند زهد، توکل، رضا و تقوا پرداخته است که به نظر شهید مطهری تفسیر نادرست این مفاهیم در جامعه اسلام موجب اعتراض و حمله مخالفان و عامل انحطاط و مانع موفقیت تلقی شده است. بخش سوم مباحث تعلیم و تربیت در اسلام است که با مبنای پرورش استعدادهای فطری انسان تدوین شده است.

تعلیم‌ و‌ تربیت غیررسمی به‌عنوان بخشی از جریان تعلیم‌ و‌ تربیت، از ابتدای تاریخ زندگانی بشر وجود داشته است، شاید یکی از دلایل کم‌توجهی به نهادهای تعلیم‌ و‌ تربیت غیررسمی، ناشی از شدت و گستردگی حضور آن‌ در عرصه‌های زندگی باشد مانند آموزش‌های گوناگونی که والدین به فرزندان خود در زمینه‌های شکار، کشاورزی و نظایر آن ارائه می‌کردند. کتاب حاضر ضمن بررسی مفاهیم، ویژگی‌ها و کارکردهای تعلیم‌ و‌ تربیت غیررسمی، تجربیات برخی از کشورهای جهان را نیز به اختصار مورد بررسی قرار داده است و در ادامه مهم‌ترین نهادها و مراکز تعلیم‌ و‌ تربیت غیررسمی در کشور ایران را نیز بررسی می‌کند.

توانایی فراگیری از جمله دلایل اصلی تعلیم‌پذیری و ارائه تعلیمات به فراگیران است. این موضوع که نظام آموزشی چه رسالت، وظایف و کارکردهایی دارد، از منظر جامعه‌شناسی تعلیم‌و‌تربیت مورد بررسی قرار می‌گیرد. کتاب حاضر در ١٠ فصل به مفهوم‌شناسی و ضرورت تعلیم‌و‌تربیت، مبانی، اهداف و اصول، ابعاد و نظریه‌های انتقادی تعلیم‌وتربیت و همچنین چالش‌های تربیت در دوران معاصر پرداخته است، سپس در ادامه به نقش تعلیم‌و‌تربیت مجازی که رویکردی در زمینه تربیت شهروندالکترونیک است، می‌پردازد.

کتاب حاضر مبتنی بر تحقیق از ایده‌های اصلی و مباحث کلیدی در مدیریت منابع انسانی در حوزه آموزش‌و‌پرورش است. این کتاب الگوهای هنجاری و عملی متداول در حوزه مدیریت منابع انسانی را در بخش آموزش‌وپرورش به چالش می‌کشد و به توسعه دیدگاه‌های جایگزین نوین ملی‌ و ‌بین المللی می‌پردازد. در این کتاب استدلال می‌شود که مدل‌های قبلی مدیریت منابع انسانی برای رسیدگی به مسائلی که مدیران آموزشی در حال حاضر با آن مواجه هستند، کافی نمی‌باشند. مدیران آموزشی امروزه به دلیل تغییرات جهانی در الگوهای اقتصادی، سیاست‌های آموزشی دولت، ارزش‌های اجتماعی و فرهنگ‌های تدریس باید فراتر از اصول و شیوه‌های مدیریت منابع انسانی رفتار کنند.

این اثر نگاهی دارد به تاریخچه تشکیل انجمن اولیا و مربیان در جهان و ایران و اهداف شکل‌گیری آن. انجمن در سال‌های اخیر توانسته است مراحل نمادینه و ستادینه‌سازی خود را پشت سر گذارد و در حال نهادینه‌سازی در مدارس است. مؤلف ضمن بررسی عملکرد انجمن، پیشنهادهایی برای گسترش مشارکت اولیا و مربیان و افزایش کیفیت در آموزش و پرورش ارائه کرده است.