حکایت

حکایت‌های دینی به انواع و اقسام شکل‌ها برای کودکان بازگو شده‌اند. در مجموعۀ 12 جلدی حاضر که این کتاب جلد دوم آن است و حکایت‌های اردیبهشت نام دارد، به مناسبت 31 روزه بودن ماه اردیبهشت، 31 حکایت کوتاه دینی دربارۀ آداب و رسوم مذهبی، به زبان کودکانه، آمده‌است. به گفتۀ نویسنده، این حکایت‌ها از منابع معتبری مثل «بحارالانوار» استخراج شده‌اند.

بازرگانی که طوطی خوش‌آوازی در قفس دارد، تصمیم می‌گیرد به هندوستان سفر کند. طوطی از بازرگان می‌خواهد که پیامش را به طوطی‌های آزاد هند برساند و جواب آن‌ها را برایش بیاورد. وقتی بازرگان پیام طوطی‌اش را به طوطی‌های آزاد می‌دهد، یکی از آن‌ها از بالای درخت به زمین می‌افتد و می‌میرد. بازرگان اندوهگین از کاری که کرده است، به سرزمینش بازمی‌گردد و ماجرا را برای طوطی‌خود بازگو می‌کند. ناگهان اتفاقی می‌افتد که باعث تعجب بسیار زیاد بازرگان می‌شود.

جلد سوم از مجموعه «لطیفه‌های زیرخاکی» دربردارنده حکایت‌هایی از کلیات سعدی است. این حکایت‌ها که عنوان بعضی از آن‌ها از این قرار است: «تو جیب ما را نزن»، «درویش ولخرج»، «کشتی‌گیر نادان» و «راه و رسم گدایی»، نکاتی درباره تربیت صحیح، مشکلات و دغدغه‌های اجتماعی بیان کرده و نیز ارزش‌های اخلاقی را یادآوری می‌کنند. بیشتر حکایت‌ها، به شاهان و وزیران و مدیران طعنه زده است. حکایت «پنبه و پشم» به موضوع جهل و نادانی توجه کرده است.

در این کتاب حکایت‌هایی با اقتباس از «تذکرةالاولیا»ی عطار نیشابوری بازنویسی شده است. «او می‌بیند»، «از آن لحاظ»، «هیچ و پوچ» و «پولدار فقیر» نام بعضی از این حکایت‌هاست. حکایت «حال‌گیری» این نکته را یادآوری می‌کند که مسلمانان در شبیه بودن به بزرگان دین نباید به ظاهر اکتفا کنند. همچنین طنز بودن این حکایت‌ها شادی را برای خواننده به ارمغان می‌آورد و او را با نکات عرفانی آشنا می‌کند.

نویسنده تجربه‌ها و خاطرات خود از ۲۰ سال خدمت در آموزش و پرورش را در این کتاب جمع‌آوری کرده است. کتاب حاضر در دو فصل تألیف شده است؛ فصل اول نمونه‌هایی است که به تناسب موضوع و به فراخور موقعیت، در کلاس درس دربارۀ آن‌ها صحبت میشود؛ همان حاشیه‌هایی که برای فراگیرندگان از خود درس مفیدترند. همان بخش‌هایی از برنامۀ درسی پنهان برای بچه‌ها که در کتاب درسی وجود ندارد. نویسنده در فصل دوم به حکایت‌ها و حکمت‌هایی اشاره میکند که مرور و بازخوانی آن‌ها میتواند برای معلمان مفید باشد.

این کتاب شامل ۲۵ داستان و حکایت از کتاب‌های کهن فارسی و قصه‌های عامیانه ایرانی است که برای نوجوانان بازنویسی شده است. قصه‌ها به زبانی ساده نوشته شده‌اند و از کتاب‌های گلستان سعدی، سیاست‌نامه نظام‌الملک، جوامع‌الحکایات و لوامع‌الرویات محمد عوفی و... انتخاب شده‌اند. هریک از داستان‌ها دربردارنده نکاتی اخلاقی، اجتماعی و رفتاری است.

کتاب پیش رو شامل حکایت‌های فارسی و عربی، گزیده‌ای از منظومه‌های «موش و گربه»، «اخلاق‌الاشراف»، رساله «صدپند» و «تعریفات» است که به زبانی ساده بازنویسی شده است. در این حکایات، کنایات نیش‌دار و انتقاداتی تلخ از دردهای جامعه نهفته است که هزل و مزاح را انگیزه‌ای برای پاکی اخلاق معرفی می‌کند. ضمن آنکه نتیجه‌گیری اخلاقی هر حکایت در پایان آن آمده است.

کتاب پیش رو مجموعه‌ای از حکایت‌ها و داستان‌های «ملانصرالدین» است که در هر یک از آن‌ها، این شخصیت خاکستری است. در پایان هر حکایت، نتیجه اخلاقی آن ارائه شده است. همچنین برخی از حکایات در قالب نظم آورده شده است. در حکایات ارائه شده، در شخصیت اصلی، غفلت به شدت دیده می‌شود و رفتارهایش رنگ و بویی ساده‌لوحانه به خود می‌گیرد.

در برخی از مقاطع زمانی نمی‌توان بعضی از سخنان را به آسانی به زبان آورد، به همین دلیل از زبان طنز و لفافه‌گویی استفاده می‌شود. این زبان، زبانی است که در حکایت‌های بهلول نیز دیده می‌شود که گزیده‌ای از آن در کتاب حاضر ارائه شده است. در این حکایات از فضای جامعه به تندی نقد می‌شود. هدف این مجموعه تقویت قدرت بیان کودکان و نوجوانان و نیز استفاده بهینه از قوه عقل و تدبیر است.

این کتاب حاوی حکایت‌هایی از «لقمان حکیم» است و در آن‌ها به روان‌شناسی روابط انسان‌ها و طرح نکاتی ظریف می‌پردازد که شاید در امور روزمره کمتر به آن‌ها توجه شود. در پایان هر حکایت، نتیجه‌گیری اخلاقی از کل داستان آمده است تا بر این نکته تأکید شود که لقمان، انسانی آگاه و مقید به چارچوب‌های اخلاقی بوده است.