داستان کوتاه

خواجه نصیرالدین طوسی در لحظات پایانی زندگی‌اش وصیتی را انجام می‌دهد که با اجرای آن وصیت، واقعه‌ای شگفت رخ می‌دهد که پس از سال‌ها اثرات آن واقعه باقی است.

در این داستان، قسمتی از زندگی خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف، ریاضی‌دان و منجم ایرانی آمده است. هلاکو خان سردار مغول و فرمانروای ایران که از دست عطاملک جوینی، نویسنده کتاب «تاریخ جهان‌گشا»، به شدت عصبانی و خشمگین است، دستور می‌دهد او را زندانی کنند و به دار بیاویزند. بردار عطاملک به خوبی می‌داندکه پادشاه به هیچ‌وجه از دستور خود باز نمی‌گردد، به همین دلیل نزد خواجه نصیر می‌رود و از او کمک می‌خواهد. خواجه نصیر به فکر فرو می‌رود تا شاید بتواند این مشکل را حل کند.

خواجه نصیرالدین به دلیل حمله مغول‌ها، مانند دیگر هم‌وطنانش به قلعه قهستان پناه می‌برد. حاکم قلعه مردم را آزار می‌دهد و خواجه نصیرالدین کاری می‌کند که باعث می‌شود حاکم قلعه او را زندانی کند. در ادامه اتفاقاتی رخ می‌دهد که سبب نفوذ بیشتر خواجه نصیر در دربار پادشاه می‌شود.

زمانی که محمد جوان برای فراگرفتن علم، قصد سفر به نیشابور را دارد، پدرش را از دست می‌دهد و به همین علت یک سال سفرش به تأخیر می‌افتد. سرانجام به نیشابور می‌رود و نزد استادانی مانند سراج‌الدین قمری، فلسفه و عرفان را فرا می‌گیرد. سپس به اصفهان و عراق می‌رود و علم فقه و ریاضی و نجوم را می‌آموزد. او بعد از فرا گرفتن تمام علوم زمان خود به شهرش باز می‌گردد.

خالد و زید دو برادر هستند که یکی ثروتمند و دیگری تهیدست است. روزی خالد که پولدار است، متوجه می‌شود برادرش از او دزدی کرده است. او برای شکایت نزد نگهبان قصر می‌رود، ولی آنجا کسی به او توجه نمی‌کند. امام حسن عسگری(ع) کسی را به دنبال او می‌فرستد. خالد نزد امام می‌رود و با راهنمایی ایشان متوجه می‌شود که نباید از برادرش شکایت کند.

در کتاب به صورت داستانی گوشه‎‌هایی از حوادث تاریخی دوران زندگی یعقوب‌لیث صفاری (879 ـــ 840 م)، بنیان‌گذار سلسله صفاریان بررسی می‌شود. در این روایت به حمله یعقوب لیث به فارس و کشمکش میان صفاریان و خلافت بغداد نیز پرداخته شده است.

قهرمان داستان پسر کوچکی به نام فرهاد است که با ولخرجی‌های خود نمی‌تواند وسایل مورد نیازش را تهیه کند. او به کمک پدر و مادرش با روش‌های پس‌انداز کردن و سرمایه‌گذاری آشنا می‌شود و احساس بزرگ شدن را تجربه می‌کند.

در این داستان که وقایع آن در یک جنگل رخ می‌دهد، روباهی جوان قصد دارد با حیله‌گری برخی از حیوانات را شکار کند. در این میان، زیرکی جمعی دیگر از حیوانات نقشه روباه را آشکار می‌سازد. شایان ذکر است که تصاویر کتاب، کودکان را با شکل ظاهری حیوانات آشنا می‌کند و قدرت تجسم را در آنان افزایش می‌دهد.

شخصیت ماجراجوی داستان یک ماهی کوچک طلایی است. در این داستان به تبیین نکته‌هایی چون پرسشگری کودکان، توجه به محیط زیست و مهربانی کردن به یکدیگر پرداخته می‌شود. پردازش این قصه برای کودک موجب افزایش اعتماد‌به‌نفس او خواهد شد.

ماهی طلایی و ماهی نقره‌ای به جایی می‌روند که ماهی‌های زیادی جمع شده‌اند. ماهی‌ها که ترسیده‌اند می‌گویند: یک جانور خیلی بزرگ و سیاه آمده که شبیه ماهی‌هاست. هیچ یک از آن‌ها حاضر نیستند به او نزدیک شوند، ولی ماهی طلایی می‌رود که این جانور بزرگ را ببیند. او متوجه می‌شود که این جانور بزرگ، یک بچه نهنگ است.