معلمان

«نیکی» دختر کوچولویی است که به علت سوراخ کردن چرخ ماشین‌های راه‌سازی از مدرسه اخراج شده است و حالا با مادرش آمده تا در مدرسه «مردودی‌‌ها» ثبت‌نام کند. تمام بچه‌های شیطان سراسر دنیا در این مدرسه جمع شده‌اند. سه قاچ از قاچ‌های کره زمین گم شده، نظم روز و شب به هم خورده است و همه مردم شهر قاتی کرده‌اند! حالا بچه‌های مدرسه باید با هم متحد شوند تا این مسائل را حل کنند؛ اما آن‌ها چطور می‌توانند این کار را انجام دهند؟

نویسنده به عنوان یک معلم سوابق خود را در دو بخش تحت عنوان تجربیات کلی و جزئی قبل، حین و بعد از تدریس ارائه کرده است. تجربه‌های کلی آموزشی قبل از تدریس به مسائلی از جمله: عشق معلمی، پررنگ نشان دادن مدرسه، توجه به فیزیک کلاس و آماده‌سازی تجهیزات توجه دارد. تجربه‌های در حین تدریس مباحثی از قبیل: ارتباط عاطفی، تشویق کلاسی، حل مشکل تمرکز حواس، راهبرد طرح معلم یار، کاهش اضطراب و استرس و نظم کلاسی را بررسی می‌کند. در نهایت تجربه‌های کلی بعد از تدریس اطلاعاتی دربارۀ وقت‌شناسی، نگاه متفاوت خانواده و اجتماع به رشته، حضور و غیاب و گروه‌بندی، تنظیم تدریس و محتوای درسی ارائه می‌دهد.

این کتاب در بارۀ یکی از معلمان و شخصیت‌های علمی و تربیتی آموزش و پرورش به نام آقای عبدالمجید رشید پور است. در ابتدا مصاحبه‌هایی با چند نفر از مربیان آموزش و پرورش، کارشناسان، اساتید و معلمانی که از نزدیک با ایشان همکار بوده‌اند آورده شده است. بخش دیگر به معرفی آثار و بخش‌هایی از کتاب‌ها و مقاله‌های این معلم اختصاص دارد. در پایان کتاب داستان‌های تربیتی و یا خاطراتی از این معلم نقل قول شده است.

شناخت وظایف و ویژگی‌های یاددهنده به معلم کمک می‌کند بهتر به تدریس بپردازد. این کتاب در سه فصل این ویژگی‌ها را در دو دستۀ کلی (عمومی و اختصاصی) بررسی می‌کند. در فصل اول، مباحثی مثل شناخت خود، نظریه‌های یادگیری، ارتباط و تأثیر آن در یادگیری، اهمیت زمان و شناخت ابعاد و سبک‌های یادگیرنده مطرح می‌شوند. در فصل دوم نیز اصول کلی آموزش و روش‌های تدریس مورد نظر بوده‌اند. طبقه‌بندی اهداف آموزشی، آزمون‌های پیشرفت تحصیلی و عملکردی، و شرایط اجرای آزمون‌ها نیز در فصل آخر عنوان شده‌اند.

این اثر در نه فصل و از زبان یک معلم روایت شده است. داستان درباره یک دبیرستان است که ۴۰ درصد از مجموع دانش‌آموزان آن در اقلیت و سیاه‌پوست و 15 درصد از آنها سفیدپوست و از خانواده‌های مرفه‌اند. این ناهم‌خوانی، محیطی پر تنش را در مدرسه ایجاد کرده است. به نظر نویسنده، راه‌حل اصلی برای به وجود آوردن یک جامعه یادگیری، مدیریت صحیح کلاس درس است. توجه و مراقبت، تعامل با دانش‌آموزان، تعادل بین توجه و انضباط و برنامه تحصیلی از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب است.

تدریس خوب به داشتن اطلاعات حرفه‌ای نیز نیاز دارد. کتاب حاضر چکیده‌ای است از ایده‌های منطقی و عملی و راهنمای سریع تدریس برای مرور نکات معلمی، تا آموزگارانی که در حرفۀ تدریس تازه کار هستند، بتوانند به درستی هدایت شوند. نویسنده همۀ دوره های تحصیلی را در نظر دارد و کوشیده است دستورالعمل‌هایش با بافت و سیستم آموزشی و فرهنگی-اخلاقی حاکم بر جامعۀ ایران سازگار باشد. پنج فصل اول کتاب به ویژگی‌های شخصیتی، مدیریتی، برقراری ارتباط، انگیزشی و فنون تدریس معلم اشاره می‌کنند و گزیده‌ای از مجموعه مقالات برخی مشاهیر دربارۀ معلمی در فصل آخر جمع شده‌اند.

یکی از ارکان نظام آموزشی معلم است. کتاب حاضر بر همین اساس شایستگی‌های مورد نیاز معلم در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش‌آموزان را برمی‌شمارد. از ویژگی‌های معلم تا جایگاه او در جامعه‌پذیری سیاسی می‌گوید. نقش معلمان را در تربیت سیاسی و اجتماعی گوشزد می‌کند و از نقش معلم در جامعه تا نقش او در سلامت روان دانش‌آموز می‌گوید. در نهایت نیز دربارۀ تشکل‌های دانشجویی و تربیت سیاسی، اجتماعی دانشجو معلمان توضیح می‌دهد.

مطالعۀ بین‌المللی روندهای آموزش ریاضیات و علوم "تیمز" نام دارد. در فصل اول کتاب حاضر به اهمیت مطالعۀ تیمز و چهارچوب ارزیابی آن اشاره شده است. درفصل دوم مباحثی مانندعملکرد در ریاضی، حیطه‌های شناختی ریاضیات و عملکرد دانش‌آموزان مطرح می‌شود. جایگاه و عملکرد دانش‌آموزان ایرانی در تیمز 2015 در قالب جدول‌ها و نمایه‌ها آمده است. توزیع پیشرفت تحصیلی، روند بیست سالۀ عملکرد دانش‌آموزان ایرانی و عملکرد دانش‌آموزان به تفکیک جنسیت از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب است.

"اقدام پژوهی" رویکردی سازنده برای گسترش توانایی‌های کارکنان در عرصه‌های گوناگون شغلی و حرفه‌ای است. در اثر حاضر، تجربه‌های عملی و اجرایی بعضی از معلمان دورۀ ابتدایی و دبیرستان در زمینۀ بی‌ انضباطی، دروغ‌گویی، مشکلات یادگیری دانش‌آموزان در درس املا، ارتقاء سطح نوشتاری کودکان پایۀ اول دبستان، اهمیت تشویق در موفقیت تحصیلی و نحوۀ افزایش تمرکز دانش‌آموزان دچار حواس پرتی بیان شده است. نویسنده پژوهش‌های برگزیدۀ استانی منطقۀ دماوند را از سال تحصیلی 90 تا 96 جمع‌آوری کرده و در کتاب حاضر آورده است.

کتاب حاضر در دو فصل تدوین شده است؛ فصل اول دربارۀ مراحل تدریس است. نویسنده در فصل دوم رسانه‌های آموزشی و اهمیت آن‌ها را در نظام آموزش و پرورش بررسی می‌کند. در فصل اول دربارۀ داشتن طرح درس مناسب و مراحل نوشتن آن توضیح داده شده و نمونه فرم طرح درس و نحوۀ چینش کلاس برای تدریس نیز آمده است. در بخش دیگر فصل اول به مهارت ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان، فن بیان، توجه به تفاوت‌های فردی فراگیرندگان و جذاب‌سازی محتوای درس اشاره شده است. در فصل دوم، مباحثی مانند جهانی‌شدن و فناوری اطلاعات، آموزش الکترونیکی و ضرورت استفاده از فناوری مطرح شده است.