هوش

عقل و قلب دو مفهوم کلیدی در انسان‌شناسی اسلامی و ایرانی هستند که به راحتی با یافته‌های روان‌شناسی نمی‌توان آنها را تفسیر کرد. مؤلف ضمن پرداختن به ساختار شخصیتی انسان، نظر برخی روان‌شناسان را در این راستا تحلیل کرده است و در زمینه لحاظ‌کردن عقل و قلب در ساختار روان‌شناختی انسان طرحی ارائه کرده است.

بازی در ارتقای سطح هوش کودکان بسیار مؤثر است و آن ها را در کسب تجربه و دانش‌های جدید یاری می‌کند. در این کتاب بازی‌هایی مطرح می‌شوند که سطح هوشیاری کودکان را در چهار زمینۀ مهارت‌های «دیداری -فضایی، کلامی-زبانی، حسی-حرکتی، و ریاضی» افزایش می‌دهند. هر دسته از این بازی‌ها برای گروه‌های سنی زیر شش سال، بالای شش‌سال و تمام سنین، به طور جداگانه، دسته‌بندی شده‌اند. عنوان‌های بعضی از بازی‌های تمام سنین عبارت‌اند از: توپ کانگورویی؛ بازی فرهنگ لغت؛ اندازه‌گیری کف دست؛ بازی با علائم؛ از این راه برو.

این کتاب مخاطب را با آخرین یافته‌های هزاره سوم در مورد تقویت یادگیری آشنا می‌کند و روش ماتریسی تقویت حافظه را آموزش می‌دهد. به کمک این روش می‌توان هر چیزی را از ده تا پنجاه‌هزار مورد به راحتی به خاطر سپرد و در عین حال قدرت حافظه خود را به صورت چشمگیری افزایش داد.

یادگیری بیشتر در مورد مغز و نحوه عملکرد آن، استفاده بهتر و کاربردی‌تر از آن را میسر می‌سازد. مؤلف در این اثر، اطلاعات زیادی درباره مغز و نحوه عملکرد آن ارائه می‌کند و چگونگی مطالعه سریع و کاربردی، استفاده از نقشه‌های ذهنی در حل مشکلات و روش‌های تقویت قدرت تخیل و حافظه را می‌آموزد.

نقشۀ ذهنی راه و ابزاری است خلاقانه برای نکته‌برداری و واردکردن مرتب اطلاعات به ذهن. نویسندۀ کتاب حاضر می‌کوشد با معرفی نقشۀ ذهنی و بیان اصول و قواعد مربوط، نحوۀ عملکرد و راه‌های استفاده از آن را نشان دهد. کتاب همچنین نحوۀ ایجاد و طراحی نقشۀ ذهنی را از ابتدا و به صورت بسیار ساده توضیح می‌دهد. از نقشۀ ذهنی می‌توان برای خرید، شروع کار جدید، مذاکرات و متقاعد‌کردن افراد، تماس‌های تلفنی، خلاصه‌کردن یک کتاب در یک صفحه، و برنامه‌ریزی امور خانوادگی بهره برد.

نقشۀ ذهنی روشی است برای ذخیره‌سازی، مرتب‌سازی و الویت‌بندی اطلاعات در ذهن که روی کاغذ انجام می‌شود و از کلمه‌ها و تصویر‌های خاصی استفاده می‌کند. کتاب حاضر می‌کوشد با معرفی نقشۀ ذهنی و بیان اصول و قواعد مربوط به آن، نحوۀ عملکرد و راه‌های استفاده از آن را نشان دهد. کتاب همچنین نحوۀ ایجاد و طراحی نقشۀ ذهنی را از ابتدا و به صورت بسیار ساده توضیح می‌دهد. نقشۀ ذهنی در تمام مواقع قابل استفاده است، از جمله در آموزش. کتاب در فصل هفتم به این موضوع و در فصل هشتم نیز به کاربرد نقشۀ ذهنی در زندگی کاری پرداخته است.

این کتاب به این مسئله می‌پردازد که آیا ذهن از مغز مجزاست یا فرایندی حاصل از آن است و پرده از اسرار آگاهی، تله‌پاتی، هیپنوتیزم و رویا بر می‌دارد. همچنین درباره امکان پیشرفت در هوش مصنوعی و ارسال کانکتوم‌های مغز با لیزر به سیارات دیگر و شناسایی ذهن بیگانگان بحث می‌کند و اختیار و آگاهی را از دیدگاهی کوانتومی مورد کنکاش قرار می‌دهد.

کودکان نیز می‌توانند کتاب‌هایی مثل فرهنگ داشته باشند. کتاب حاضر از مجموعۀ « فرهنگ برچسبی کوچولوها» به تقویت هوش اختصاص دارد. در واقع این کتاب خواندنی نیست، بلکه مجموعه‌ای است از تعداد زیادی برچسب که با فعالیت‌های سرگرم کننده، کودک را به بازی و سرگرمی مشغول می‌کنند. برای مثال، کودک باید هر وسیله را درجای خود بگذارد، لباس‌های هر فصل را جدا کند و اعضای هر خانواده را بشناسد.

محیط می‌تواند روی توان بالقوۀ هوش تأثیر بگذارد و مدارس و فرهنگ در این تأثیر نقش کلیدی دارند. کتاب حاضر در زمینۀ پرروش هوش، می‌کوشد ابتدا تعریفی از هوش وانواع آن به مخاطب بدهد. سپس به نقش وراثت و میزان تغییر‌پذیری هوش در افراد می‌پردازد و چگونگی باهوش شدن را توضیح می‌دهد. بهبود مراکز آموزشی، نقش طبقۀ اجتماعی و نژادی بر هوش و رابطۀ هوش و پیشرفت تحصیلی از جملۀ دیگر موضوعات کتاب هستند.

کودکان تیزهوش به راهنمایی نیاز‌دارند. کتاب حاضر راهنمای والدین کودکان تیز‌هوش و با‌استعداد است. فعالیت‌‌هایی که والدین می‌توانند به منظور یادگیری بهتر کودک در یک سال ابتدای زندگی او انجام دهند. همچنین، اقداماتی نیز برای پرروش هوش کودکان سنین پیش دبستانی پیشنهاد شده‌اند. اهمیت بازی در رشد کودک و فعالیت‌های والدین در این باره نیز ذکر شده‌اند. ویژگی‌های کودکان تیزهوش و رایج ترین روش‌های آموزش آنان، و کودکان تیزهوش دچار ناتوانی در یادگیری و اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی و وظایف والدین دربارۀ آنان نیز از جمله موضوعات کتاب هستند.