مشکلات ویژه یادگیری

نارساخوانی نوعی ناتوانی در یادگیری است که ریشه عصبی ـ شناختی دارد‌. این اختلال با بروز مشکلاتی در شناخت صحیح یا بیان سلیس کلمه و توانایی رمزگشایی و هجی کردن به شکلی ضعیف، مشخص می‎شود. دانش‌آموزان نارساخوان، نیازمند تشویق والدین ومعلمان به همراه مداخلاتی هستند که آن‌ها را در دستیابی موفقیت تحصیلی توانمند می‎سازد. کتاب حاضر برای استفاده والدین، معلمان و سایر محققانی که با کودکان نارساخوان کار می‌‏کنند، ارائه شده است.

کتاب حاضر در وهلۀ اول چهار دستورالعمل برای ارزیابی بالینی کودکانی ارائه می‌کند که به اختلال سلوک یا مقابله‌ای مبتلایند. در بخش بعدی، روش‌های گام به گام پیشبرد برنامۀ تجربی مؤثر برای آموزش والدین در مدیریت رفتار نافرمانی کودک و سپس مجموعه‌ای دست‌برگ برای استفادۀ والدین در طول برنامه‌ریزی آموزشی آمده‌اند. کتاب برای افرادی مناسب است که تجربه‌هایی در این باره دارند و برای خدمت رسانی آموز ش دیده‌اند. در واقع، راهنمایی بالینی برای اجرای مناسب روش‌های مدیریتی رفتار کودکان است.

بعضی کودکان از نظر هوشی، جسمی، روانی و اجتماعی با هم‌سالان خود تفاوت دارند و به آموزش‌های ویژه نیازمندند. این کودکان استثنایی باید شناخته شوند تا از آسیب‌ رسیدن بیشتر به آن‌ها جلوگیری شود. کتاب حاضر به طور خاص و با توضیحات مفصل به این موارد می‌پردازد: کم‌توانی ذهنی، تیزهوشی و خلاقیت، اختلال طیف اتیسم، نقص توجه و بیش‌فعالی، اختلالات یادگیری خاص، کم‌بینایی و نابینایی، کم‌شنوایی و ناشنوایی، مشکلات تکلمی، و معلولیت جسمی حرکتی.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی اختلالی عصبی است که به تشخیص بالینی و تخصصی نیاز دارد. کتاب حاضر کوشیده‌است راهبردهایی به منظور افزایش دانش تخصصی معلمان، ارزیابی دقیق و دوری جستن از پیش قضاوتی در مورد دانش‌آموزان بیش‌فعال ارائه دهد. این اهداف را با بهره‌گیری از برنامه‌های اصلاحی، ارزیابی تیمی و مشاهده به‌پیش برده‌است. معیارهای تشخیص، اختلال بیش‌فعالی در کلاس درس، نحوۀ ارجاع به تیم خدمات مدرسه و راهبردهای ارتقای عزت نفس مبتلایان از جمله مباحث کتاب هستند.

مربیان و معلمان اولین کسانی هستند که با کودکان دچار اختلال نارسایی توجه-فزون‌کنشی مواجه می‌شوند. کتاب حاضر فراتر از توصیف مشکلات آشکار این کودکان و نوجوانان، به مشکلات این افراد در مدرسه می‌پردازد و چرایی آن‌ها را بررسی می‌کند تا مربی آگاهانه روش مداخلۀ خاص خود را بیابد. دربارۀ محورهای اصلی آموزشی، توان‌بخشی، و روان‌شناختی دانش‌آموزان مبتلا بحث شده و فهرستی از آنچه مربی می‌تواندبرای شناخت بهتر و کمک انجام دهد، در اختیار او قرار گرفته‌است.

دانش‌آموزان دچار اختلال یادگیری به توجه ویژه نیاز دارند. برای کمک به این افراد، معلم باید اطلاعات کافی از مقولۀ یادگیری داشته‌باشد و راهبردهای بهبود و ارتقا ی توانمندی آنان را به کار بندد. کتاب حاضر راهنمایی‌هایی ساده و کاربردی به معلمان دورۀ دبستان می‌دهد. اختلال یادگیری و انواع آن، تنظیم مراحل آموزش و روش‌های بهبود خواندن، نوشتن، یادگیری ریاضی و تقویت مهارت‌های حرکتی و در نهایت چک لیست غربالگری از جمله موارد کتاب هستند.

دانش‌آموزان دورۀ ابتدایی به آموزش مهارت‌هایی در مقوله‌های سواد پایه، شایستگی‌ها و ویژگی‌های فردی نیازمندند. در این کتاب راهکارهایی بسیار ساده و عملی برای حل مشکلات کودکان ارائه شده‌اند؛ مشکلاتی مثل: ناخن جویدن، حسادت، مدرسه‌هراسی، کم‌توجهی یا بیش‌فعالی، خشونت و اختلالات یادگیری. «مهارت‌های اصلاح و تغییر رفتار کودکان و نوجوانان، تربیت جنسی و مسائل آن، ایجاد انگیزه در کودکان، لجبازی، گوشه‌گیری، سوگ و سوگواری و برقراری نظم در کودکان» از جمله موارد مطرح‌شده در کتاب هستند.

درک مطلب عالی‌ترین سطح در فرایند خواندن است و نقشی محوری در یادگیری و موفقیت تحصیلی ایفا می‌کند. عوامل متعددی در دستیابی به مهارت‌های درک مطلب اثرگذارند که این کتاب به آن‌ها می‌پردازد (به جز عوامل درونی و ارثی). مخاطبان این کتاب هم دانش‌آموزان عادی و هم مبتلایان به مشکلات یادگیری هستند. کتاب بر روش‌های آموزش درک مطلب بین دانش‌آموزان ناتوان در یادگیری و دچار مشکل در خواندن متمرکز است. البته بر تمرین‌های خاصی که بر اساس پژوهش‌ها تدوین‌شده‌اند نیز تأکید ویژه دارد. همچنین، توصیفی از بنیان‌های دانشی در حوزه‌های مرتبط با درک مطلب عرضه می‌کند و راهبردهایی برای معلمان در کار با دانش‌آموزان را دربردارد.

تعیین مقیاس هوشی، به‌خصوص در کودک، یکی از دغدغه‌های اولیای آموزش است. کتاب حاضر به تفسیر مقیاس هوشی «استنفورد-بینه»، به عنوان مقیاسی در تعیین هوش، اختصاص دارد. در نسخۀ پنجم این مقیاس (SB5) که پس از بازبینی هفت‌ساله منتشر شده‌است، آزمون گیرندگان با دو خرده آزمون مسیریابی شروع می‌کنند (آزمون غیرکلامی و آزمون واژگان یا کلامی). کتاب حاضر پس از معرفی عامل‌ها و خرده‌آزمون‌ها و ذکر استدلال‌ها، به تفسیر SB5 می‌پردازد. سپس کاربردهای بالینی این آزمون را مطرح و در نهایت گزارش‌هایی موردی ارائه می‌دهد.

یکی از عوامل تأثیرگذار در فرایند حل مسئله و رفع مشکلات یادگیری ریاضی، درک روابط منطقی بین اعداد و اشیاست. کتاب حاضر با رویکرد درمانی برای حل مشکلات ویژۀ یادگیری طراحی شده‌است. تمرین‌های کتاب برای تقویت مهارت‌های پیش‌نیاز یادگیری و از ساده به مشکل تدوین‌شده‌اند. تمرین‌ها متنوع‌اند، به‌طور هدفمند تکرار شده‌اند و مفاهیمی مثل تناظر یک‌به‌یک، طبقه‌بندی، تفاوت و تشابه، ردیف‌بندی، مفهوم عدد و شناسایی آن، و چهارعمل اصلی را پوشش می‌دهند.