استثنایی

کتاب حاضر زبان حال کودکی مبتلا به اتیسم است تا مخاطب را بیشتر با دنیای این اختلال آشنا کند. او به سؤال‌های رایج دربارۀ اتیسم پاسخ داده است؛ سؤالاتی مثل: چطور این جملات را می‌نویسید، چرا یک سؤال مشابه را چند بار می‌پرسید، چرا غیرعادی صحبت می‌کنید، چرا از لمس‌شدن نفرت دارید، چرا از کاه کوه می‌سازید، چرا حروف را روی هوا می‌نویسید، آیا درکی از زمان دارید، چرا عاشق چرخیدن هستید، چرا در آب‌بودن را دوست دارید.

کتاب حاضر تجربۀ یک جوان با اتیسم شدید است. مجموعه‌ای از ماجراهای تلخ و شیرین او، از طنز و شوخ‌طبعی‌هایش، و زیرکی‌ها و زمین خوردن‌هایش. او با به اشتراک‌گذاشتن این تجربه‌ها به مخاطب می‌آموزد که یک فرد اتیسمی چگونه می‌اندیشد و چه مسائل و مشکلاتی دارد. این اتفاقات در مورد همۀ مبتلایان به اتیسم یکسان نیستند، اما بسیاری از آن‌ها مشترک هستند.

افرادی که از کودکان استثنایی مراقبت می‌کنند، اغلب با این مشکل روبه‌رویند که بچه‌های تحت مراقبتشان درک درستی از آداب و هنجارهای اجتماعی در تعاملات فیزیکی بین افراد ندارند. آن‌ها نمی‌دانند در مواجهه با افراد چگونه رفتار کنند. کودکان با نیازهای ویژه ممکن است در تماس‌های جسمی به دیگران آسیب بزنند یا به عکس، توسط همسالان و حتی مراقبان خود مورد آزار قرار گیرند. کتاب با این هدف نوشته شده است که چنین کودکانی قوانین را بشناسند، از خطرات احتمالی آگاه باشند و در صورت لزوم به تنهایی از خود مراقبت کنند.

این کتاب اولین جلد از مجموعه کتاب‌هایی است که سعی دارد با فعالیت‌های آموزشی متنوع، مبتنی بر آگاهی واج‌شناختی، زمینه را برای رشد و پیشرفت مهارت‌های خوانداری و نوشتاری کودکان مهد، پیش‌دبستانی، دبستانی و دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص یا اختلال ارتباطی تسهیل کند. آگاهی واج‌شناختی به عنوان عامل مؤثر در یادگیری خواندن و نوشتن به معنای آگاهی از ساختمان آوایی کلمات است، مهارتی که کودکان را قادر به شناسایی، تمییز و دست‌کاری اجزای کلمات (شفاهی) می‎سازد. این مهارت سطوح مختلفی دارد، ازجمله آگاهی هجایی، درون‌هجایی و واجی.

بهداشت روانی یعنی داشتن احساس آرامش و امنیت درون و دور بودن از اضطراب و افسردگی. کتاب حاضر بهداشت روانی را به طور کامل تعریف و ماهیت آن را بیان می‌کند. رفتارهای مطلوب و ملاک هنجاری و ناهنجای را هم شرح می‌دهد. سپس دربارۀ پیشگیری‌های نوع اول تا سوم و نیز بهداشت روانی در مراحل گوناگون زندگی، کودکی، نوجوانی، ازدواج، بارداری و زایمان توضیح می‌دهد.

کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال رشد، مانند همه انسان‌ها، دارای احساسات، نیازها و تجارب جنسی‌اند؛ اما فرصت کسب دانش جنسی برای آن‌ها، محدودتر از افراد عادی است. والدین و مربیان نیز ممکن است ندانند چگونه این آموزش‌ها را انجام دهند که متناسب با نیازهای رشدی آن‌ها باشد. در نتیجه، این کودکان ممکن است به راحتی توسط دیگران مورد سوءاستفاده قرار گیرند. نویسنده درصدد است در این کتاب، راه‌کارهایی را برای آموزش مسائل جنسی به فرزندان مبتلا به اتیسم ارائه دهد. وی می‌گوید فعالیت‌های این کتاب را در درجه اول، برای کار گروهی با کودکان دبستانی طراحی کرده است؛ گرچه بسیاری از فعالیت‌ها از قابلیت آموزش فردی نیز برخوردارند.

کتاب حاضر از متونی است که در زمینه بهبود مهارت‌های گفتار و خوردن کودکان اتیستیک تألیف شده است. اختلالی که زمان و هزینه زیادی از خانواده را مصروف خود می‎کند. این کتاب به عنوان منبعی پایه برای طرح کار و برنامه درمان برای این کودکان در خانه و مدرسه استفاده می‎شود. سرفصل‌های این کتاب مطابق با نیازهای کودکان اتیستیک تدوین شده است. همچنین به طور ویژه‎ای می‌‏تواند نشان‌دهنده چگونگی کمک‌رسانی درمان‎های دهانی ــ حرکتی در افزایش آگاهی دهانی، حساسیت عادی دهانی، افزایش تفکیک حرکتی، بهبود استقامت دهانی و تسهیل الگوهای حرکتی عادی باشد.

اختلال طیف اتیسم، یکی از شایع‎ترین اختلال‌های عصبی ـ تحولی تشخیص داده شده در دوران کودکی است که گروه بزرگی از اختلال‌های ناهمگن را شامل می‎شود. این اختلال معمولاً شامل نشانه‌های بسیاری است که به سه حوزه تقسیم می‎شوند. نارسایی در تعاملات اجتماعی، نارسایی در ارتباطات کلامی و غیرکلامی و الگوهای تکراری و کلیشه‏‌ای رفتارها و علائق. کتاب حاضر در چهار فصل تدوین شده است. در فصل اول، این اختلال معرفی می‌شود. در فصل دوم، شیوه‌های آموزش به دانش‌آموزان مبتلا مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل سوم ملاحظات درمانی و در فصل چهارم نیز توان‌بخشی حسی به این گروه از کودکان به بحث گذاشته می‌شود.

تمام انسان‌ها در رشد حرکتی، توالی مشابهی را پشت سر می‌‏گذارند؛ اما گاهی عوامل متعددی ازجمله، مسائل ژنتیکی، عفونت، ضایعه‌های ناشی از ضربه و مسمومیت، کمبود اکسیژن و از طرف دیگر محرومیت حسی ـ هیجانی باعث می‎شود که در این فرایند مشکلاتی ایجاد شود و درنتیجه، مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف، هماهنگی حرکتی و حتی زبان، جریان طبیعی خود را طی نکنند و فرد دچار مشکل شود. نویسنده انواع مهارت‎ها را برمی‌شمرد و تمرینات متعددی برای تقویت مهارت‌های شناختی ـ حرکتی این کودکان ارائه می‌دهد.

کتاب یک مرجع توانبخشی و مداخله‌ای زودهنگام مبتنی بر گزارشی تخصصی از دستورالعمل استاندارد درمان بالینی است که توسط گروهی مستقل و چند رشته‌ای (متشکل از پزشکان، درمانگران و والدین) گردآوری شده است. هدف این دستورالعمل‌ها، توصیه‌هایی مبتنی بر دقیق‌ترین شواهد علمی موجود به والدین، متخصصان و سایر افراد، به منظور ارزیابی وضعیت کودکان معلول جسمی و حرکتی و ارائه مداخله‌های درمانی برای آن‌هاست. اختلال‌های رشد حرکتی، فلج مغزی، اهمیت ارزیابی رشد و آموزش والدین، از جمله مطالب ارائه شده در کتاب است.