استثنایی

کودکانی که دچار ضعف در هماهنگی بدنی هستند، اما در ظاهر رشد طبیعی دارند، نیازمند شناسایی و تقویت هستند. کتاب حاضر شامل پیشنهادهایی کاربردی است و برای والدین، معلمان و درمانگران کودکانی که دچار تأخیر رشد در حوزۀ رشد مهارت‌های حرکتی هستند و این افراد به آ‌ن‌ها خدمات مراقبتی یا آموزشی می‌دهند مفید است. آگاهی از ماهیت مهارت‌های حرکتی، یعنی رشد و تکامل آن‌ها، دریافت کمک‌های تخصصی و اصول کلی مداخله، و نیز راهبردهای درمانی کاربردی و فعالیت‌های مؤثر در خانه و مدرسه از جمله عنوان‌های کتاب هستند.

اتیسم نوعی اختلال رشدی مغز است که فرد را در ارتباط با دیگران و جامعه به شدت دچار مشکل می‌کند. این بیماری قابل درک است، اگر با آن آشنا باشیم و به فرد مبتلا کمک کنیم. در کتاب حاضر، اتیسم و رفتار چالش‌انگیز آن معرفی می‌شود. سپس راهبردهای فعال در این زمینه می‌آیند و ویژگی‌های اصلی مورد نیاز برای حمایت رفتاری مؤثر و کارامد و نیز چگونگی ایجاد توانایی بیشتر در سازمان‌ها (برای حمایت از افراد) مطرح می‌شود. ایجاد محیط یادگیری سالم، ایمن، مرتبط و آرام، و روش‌هایی که در آن‌ها خانواده‌ها می‌توانند حمایتگر باشند، از دیگر موضوعات کتاب هستند.

کتاب حاضر مجموعه‌ای کاربردی درمانی برای درمانگران، روان‌شناسان و مشاوران حوزۀ بهداشت روانی محسوب می‌شود. بررسی چارچوب نظری درمان در حوزۀ مشکلات رفتار جنسی در کودکان، نحوۀ درمان، برنامۀ درمانی و ترتیب جلسات درمانی بخش‌های اولیه کتاب هستند و ابزارها، فرم‌ها و مواد موردنیاز برای اجرای برنامۀ درمانی در هر جلسۀ درمان، بخش اصلی کتاب را شکل می‌دهد. مواردی در زمینه آسیب روانی پس از سانحه نیز در بخش آخر آمده‌است.

توانمندی در کنار آمدن با انواع هیجان‌ برای همۀ افراد لازم است. به هنگام ناسازگاری بین فردی و درون فردی، به‌کارگیری روش درمانی کارامدی هیجان روشی مؤثر محسوب می‌شود. کتاب حاضر در 10 فصل موضوعات زیر را دربرگرفته‌است: کارامدی هیجان، آگاهی هیجانی، پذیرش ذهن آگاهانه، موج‌سواری هیجان، رفتارهای ارزش‌مدارانه، تن‌آرامی و خودآرام سازی، تفکرات سازگارانه و پذیرش افراطی، توجه برگردانی و توقف، و کنار هم قراردادن مهارت‌ها.

متخصصان به بسیاری از مشکلات افراد کم‌توان جسمی کمتر توجه می‌کنند. نویسندۀ کتاب حاضر که دچار فلج مغزی بوده، پیامش را در این کتاب برای امثال خود انتشار داده است. البته تمرکز اصلی او روی کودکان و بزرگ‌سالانی است که ضریب هوشی متوسط و بالاتر دارند و نیز به کم‌توانی‌های دیگر از جمله کم‌توانی ذهنی و آسیب‌های شنوایی و بینایی نمی‌پردازد. کتاب با برشمردن «چالش‌های پیش‌روی فرد کم‌توان، والدین و متخصصان توان‌بخشی» آغاز می‌شود. سپس با ارائۀ راه‌هایی نشان می‌دهد که زندگی فرد کم‌توان نیز می‌تواند آسان شود و او می‌تواند به نیروی کار تبدیل شود.

درصدی از افراد هر جامعه‌ای کودکان با نیازهای ویژه هستند که مسئلۀ اصلی آ‌ن‌ها در جامعه، نه کمبود امکانات و تسهیلات، بلکه نگاه و نگرش منفی و ترحم‌آمیز دیگر افراد جامعه است. این کتاب به طور مفصل و دقیق افراد با نیازهای ویژه را در یازده گروه معرفی می‌کند؛ از جمله: کم‌توانی ذهنی، تیزهوشی، ناتوانی‌های یادگیری، نارسایی توجه-فزون‌کنشی و اختلال‌های هیجانی رفتاری. محورهای اصلی آموزشی، توان‌بخشی، روان‌شناختی و پزشکی هر گروه، بررسی آخرین دستاوردهای پژوهشی و منابع موجود دنیا بحث می‌شود.

نحوۀ تربیت فرزندان همواره از دغدغه‌های والدین بوده‌است. این کتاب در چهار بخش والدین را راهنمایی می‌کند با کودکان خود چگونه رفتار کنند. ویژگی‌های خانواده‌های امروز ایران از جمله بچه‌های دردانه، مادران حساس و پدران گرفتار در بخش اول بررسی می‌شوند. ویژگی‌های مدرسه‌های ایران مثل معضل نمره، معلم کم‌حوصله و مدیر کارپرداز در بخش دوم مطرح شده‌اند. پیامدهای مسائل خانه و مدرسه مثل بدغذایی و بدخوابی، کم‌رویی، و پرخاشگری در فصل سوم آمده‌اند و در نهایت، مهارت‌های زندگی (از جمله: خودآگاهی، همدلی، روابط بین فردی، ارتباط مؤثر و نه‌گفتن) در فصل آخر بررسی شده‌اند.

ارائۀ راهکارهای افزایش دانش و مهارت‌ معلمان برای پاسخ‌گویی به نیازهای ویژۀ کودکان و نوجوانان، و پیشگیری ار ترک تحصیل یا رنج در یادگیری، از جمله اهداف اولیۀ این کتاب محسوب می‌شوند. نویسنده کوشیده‌است، دانش و مهارت‌های لازم برای آموزش و پرورش کیفی همۀ دانش‌آموزان، به‌ویژه دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه، را به مخاطب عرضه کند. نیازهای ویژه در این کتاب به طور کامل تشریح شده‌اند. بهسازی مهارت‌های اجتماعی و پذیرش در گروه هم‌سالان، گسترش مهارت‌های نخستین در خواندن و نوشتن، راهبردهای غلبه بر دشواری‌های خواندن، بهسازی مهارت‌های بیان نوشتاری، هجی‌کردن، محاسبه و حل مسئله، از جمله موضوعات کتاب هستند.

والدین کودکان دارای نیازهای خاص در زندگی با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند. کتاب حاضر راهنمایی عملی است که خطوط مداخله در خانه و مراکز آموزشی را با تأکید بر تحلیل رفتار کاربردی برای کودکان دچار اتیسم و سایر کودکان خاص ترسیم می‌کند. در بخش‌های اول و دوم کتاب اصطلاحات و روش‌های عملی تشریح شده‌اند. در بخش سوم سؤال‌های رایج والدین این کودکان مطرح و مداخلات مبتنی بر اصول تحلیل رفتاری ارائه‌شده‌اند. نویسنده کوشیده است به والدین بیاموزد چگونه به فرزندشان فرصت دهند تا موارد آموخته‌شده را تعمیم دهد.

عملکرد خوب در زمینۀ هوش هیجانی می‌تواند موفقیت و پیشرفت را در پی داشته باشد. در فصل‌های اول و دوم این کتاب مفهوم هوش هیجانی و برخی نظریه‌های علمی معرفی‌شده‌اند. مطالب کاربردی پرورش هوش هیجانی و اصول فرزندپروری بر اساس هوش هیجانی برای والدین و مربیان نیز در فصل‌های سوم و چهارم آمده‌اند.