افسانه

بخش مهمی از منابع فرهنگ ایرانی، منابع روایی داستانی از اسطوره‌ها تا افسانه‌هاست. گذشته از متن‌های سنتی که افسانه‌ها و قصه‌های ایرانی را پدید آورده‎‌اند، نخستین تلاش‌ها در این زمینه، از سوی صادق هدایت، انجوی شیرازی و صبحی صورت گرفت و کسانی مانند احمد شاملو در فرهنگ کوچه بسیاری از قصه‌ها را ثبت و ضبط کردند. نویسندۀ این اثر با توجه به درک افسانه‌های تمثیلی به مثابۀ دانش فرهنگی، در این کتاب می‌کوشد کاربردها و کارکردهای افسانه‌های تمثیلی را در فرایند فرهنگ‌پذیری نشان دهد و ابزار لازم را برای تحلیل این‌گونه را در اختیار مخاطبان قرار دهد.

این کتاب، برداشتی آزاد از داستان حماسی و قدیمی ترک‌زبان‌ها با نام «ده ده غورت» است. «تایماز» و خانواده‌اش در بیشه‌زار زندگی می‌کنند. تایماز تنهاست و دوستی ندارد؛ تااینکه به‌طور اتفاقی با «یولبارس»، پسر جنگل آشنا می‌شود و این آشنایی باعث می‌شود که تایماز متوجه شود که یولبارس تنها حاکم برحق قدیم تورکان بوده که سال‌ها پیش در جنگل گم شده و طی این سال‌ها مثل حیوانات زندگی کرده است. تایماز می‌خواهد انسان بودن و شیوه زندگی را به یولبارس بیاموزد و... .

کتاب «برهت‌کتا» اثری است در ردیف دو کتاب بسیار مشهور هندوان. کتاب «دریای اسمار» یکی از کتاب‌هایی است که از برهت‌کتا خلاصه شده است. کتاب حاضر شش داستان دارد و حکایت «سیمرغ و پادشاه مارها» از سیمرغی می‌‌گوید که مارها مادرش را دزدیده‌اند. سیمرغ نزد مارها می‌رود و از آن‌ها می‌خواهد که مادرش را رها کنند؛ اما پادشاه مار به سیمرغ می‌گوید شرط آزادی مادرش، رفتن به سرزمین دیوها و آوردن آب حیات است. سیمرغ به سرزمین دیوها می‌رود و... .

کتاب حاضر یکی از کتاب‌های مجموعه «دریای اسمار» است که دَه داستان دارد. داستان «پسر شیرسوار»، داستان راجه‌ای است که فرزندی ندارد تا بعد از او حمکران شود. شبی خواب عجیبی می‌بیند. صبح روز بعد، برای شکار به صحرا می‌رود. وقتی به چشمه‌ای می‌رسد، از اسب پیاده می‌شود تا استراحت کند. ناگهان صدایی می‌شنود و فوری پنهان می‌شود. راجه شیری را می‌بیند که پسری بر پشتش سوار است. آن‌ها به چشمه نزدیک می‌شوند. راجه... .

کتاب حاضر هفت داستان دارد. حکایت «مجسمه جادویی»، از دو پادشاه سخن می‌گوید که به دو شهر در کنار هم حکمرانی می‌کردند. پادشاه یکی از این شهرها بسیار طمعکار و جنگ‌طلب بود و سرانجام به شهر همسایه که پادشاهی صلح‌طلب داشت، حمله کرد و پیروز شد و بیشتر طلا و جواهرات خزانه آن شهر را گرفت و تا عقب‌نشینی کند. پادشاه صلح‌طلب می‌دانست که او دوباره حمله خواهد کرد. برای همین چاره‌ای اندیشید و نقشه‌ای کشید. او پادشاه جنگ‌طلب را به شهرش دعوت کرد و... .

این کتاب از مجموعه افسانه‌های «دریای اسمار» است. دریای اسمار یکی از سه خلاصه به زبان سانسکریت است که از کتاب «برهت‌کتا» باقی مانده است. کتاب حاضر نُه داستان دارد و حکایت «جادوگری در غار»، درباره جادوگری است که به شکل گراز ظاهر می‌شود؛ اما هیچ سلاحی به او اثر نمی‌کند تا اینکه روزی راجه‌ای برای شکار کردن، او را دنبال می‌کند و به غاری می‌رسد که جادوگر دختر زیبایی را در آن اسیر کرده است و... .

کتاب حاضر از مجموعه افسانه‌های «دریای اسمار» حاوی نُه داستان کوتاه است. داستان «دختری در صندوق» حکایت مرد تاجری را بازگو می‌کند که فریب مرد زاهد‌نمایی را می‌خورد و دختر زیبایش را در صندوقی به رودخانه می‌اندازد تا به گفته زاهد شیاد، طالع نحس دختر خانواده را نابود نکند؛ اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود و... .

این کتاب از مجموعه افسانه‌های «دریای اسمار»، یکی از کتاب‌های مشهور هند است. کتاب حاضر حاوی هفت داستان کوتاه است. داستان «پسری که دیو شد»، حکایت مرد عابدی است که با همسر و دو پسرش روزگار خوبی دارند تا اینکه خشکسالی زمینشان را بی‌حاصل می‌کند. آن‌ها تصمیمی می‌گیرند به شهر بروند؛ اما شب‌هنگام به شهر می‌رسند، پس فکر می‌کنند در خرابه‌ای نزدیک شهر، شب را بگذرانند. نیمه‌شب... .

این کتاب از مجموعه افسانه‌های «دریای اسمار»، یکی از سه خلاصه کتاب به زبان سانسکریت است که از کتاب «برهت‌کتا» باقی مانده است. کتاب حاضر نُه داستان کوتاه دارد. حکایت «ترنجی پر از جواهر»، داستان مردی را بازگو می‌کند که به خاطر خدمت‌هایی که به پادشاه کرده است، ترنجی از دست او می‌گیرد. غافل از اینکه ترنج پر از جواهر است. روز اول تاجری ترنج را از مرد می‌خرد. روز بعد پادشاه مرد را به حضور می‌خواهد و دوباره ترنجی پر از جواهر به او می‌هد. مرد که از همه‌چیز بی‌خبر است، ترنج را به امیری می‌فروشد و با پول آن غذا می‌خرد. روز سوم... .

این کتاب از مجموعه افسانه‌های «دریای اسمار»، یکی از سه خلاصه کتاب به زبان سانسکریت است که از کتاب «برهت‌کتا» باقی مانده است و حاوی دَه داستان است. «ماری زیر خاکستر» یکی از این داستان‌هاست و حکایت سه برادر را بازگو می‌کند. دو برادر بزرگ‌تر با برادر کوچکشان دشمن بودند و می‌خواستند او را از بین ببرند. کنار مزرعه‌شان زیر خاکسترها مار بزرگی زندگی می‌کرد. دو پسر بزرگ، برادر کوچکشان را آنجا فرستادند تا خاکسترها را جمع کند، به امید اینکه مار او را نیش بزند؛ اما... .