فلسفه کودک

در این کتاب ابتدا به آموزش تفکر و برخی مؤلفه‌های آن مانند ماهیت، تعریف، مهارت‌ها و نظریه‌های اصلی تفکر، پرداخته می‌شود. همچنین تفاوت تفکر و هوش و هوش‌های چندگانه بیان می‌گردد و سپس رویکردهای آموزشی مرتبط که شامل سه رویکرد برنامه‌های طراحی‌شده؛ یعنی «درس تفکر کورت»، «شش کلاه»، و «رویکرد القایی» است، بررسی می‌شود و در پایان، برنامه تجربی آموزش به روش القایی به‌عنوان برنامه «بست»، معرفی می‌گردد.

این کتاب بر مبنای نظریه عقل / انگیزه محور درباره بازی و رشد است. فرض نویسنده بر این است که کودک از بازی برای تقویت رشد ذهنی اجتماعی و احساسی خود استفاده می‌کند. حذف بازی از زندگی کودک به اندازه هل دادن زود و سریع آن‌ها به سوی بزرگ سالی مضر است، البته اگر زیان بارتر نباشد. فصل اول این کتاب، شرح این نظریه است و بعد بر پیشرفت‌های اجتماعی که منجر به عدم مشارکت بچه‌ها در بازی‌های سالم شده‌اند تاکید می‌کند. سپس برای والدین، مربیان و قانون گذاران، نقش اساسی بازی در رشد سالم ذهنی، اجتماعی و احساسی کودکان را توضیح می‌دهد و در نهایت برای بازگرداندن بازی‌های خودجوش و انگیزشی به زندگی بچه‌ها، توصیه‌هایی برای والدین و مربیان ارائه می‌دهد و...

یکی از مهارت‌های بسیار مهم درباره شیوه تفکر «مهارت تفکر انتقادی» است. تفکر انتقادی یک برآیند هدفمند است که در طی آن فرد با استفاده از اطلاعات و شواهدی که وجود دارد به بررسی یک مشکل می‌پردازد تا به یک پاسخ منطقی دست یابد. نویسنده در این کتاب ضمن بررسی راه و روش مدارسی که مدعی‌اند خود را وقف آموزش تفکر انتقادی به کودکان کرده‌اند، اصول صحیح تفکر انتقادی و آموزش آن را برشمرده و راه و روش صحیح آموزش تفکر و حل مسئله به کودکان را بیان کرده است.

در این کتاب با تمرکز بر نظریه ادبیات کودک و مفهوم کودکی، زمینه‌ای برای گفت‌وگو میان پژوهشگران، منتقدان و صاحب‌نظران ادبیات کودک، فراهم می‌شود. دیدگاه برخی از فیلسوفان درباره کودکی، نظریه و مدل‌های کودکی، رشد اخلاقی، حقوق کودکان، یادزدودگی کودکی و...، از مباحث کتاب است.

نویسنده در این کتاب در تلاش است تا نشان دهد که چگونه گفت‌وگو با کودکان می‌تواند نظریه‌های رشد شناختی را دربربگیرد. وی در این راستا چندین هدف را دنبال می‌کند؛ نخست این‌که، پرسش‌هایی را مطرح می‌کند که کودکان را به تفکر ترغیب نماید. دوم این‌که، امکان برقراری ارتباطی متفاوت با کودکان را به تصویر می‌کشد و درنهایت این‌که پرسش‌های عمیق فلسفی را در یک رابطه متقابل با کودک به چالش می‌کشد.

آیا کودکان به فلسفه نیاز دارند؟ دانشمندان معتقدند که کودکان به‌محض این‌که زبان را فرا می‌گیرند ذهنشان تقریبا بی‌درنگ سرشار از افکار می‌شود؛ از این‌رو، مدام در پی ملاک‌هایی هستند که با استفاده از آن‌ها سر از امور در آورند. امور با اعتبارتر را از کم‌اعتبارتر و بهتر را از بدتر تمیز دهند، این وعده فلسفه است که به آن‌ها کمک کند تا بهتر فکر کنند و بهتر تأمل کنند. در این ‌کتاب تمرین‌های ارائه می‌شود که به کودکان کمک می‌کند تا استعداد تفکر نقادانه و تفکر خلاق خود را پرورش دهند و همچنین به آن‌ها کمک می‌شود تا دلایل بهتر را از بدتر و قوی را از ضعیف تمیز دهند.

این کتاب مصور از مجموعه کتاب‌های «فلسفه برای کودکان و نوجوانان» است. «الفی»، دختری بسیار خجالتی است که در کلاس اول مشغول تحصیل است. او نمی‌تواند در کلاس صحبت کند و حتی به سختی می‌تواند پرسش‌های خود را طبقه‌بندی و بیان کند؛ اما این امر، مانع تلاش‌های او برای شناخت جهان اطرافش نمی‌شود. چیزی از چشمان نکته‌بین او پنهان نمی‌ماند. او با شگفتی در مورد هر آنچه در اطراف خود و در کلاس یا خانه اتفاق می‌افتد به فکر می‌رود و راهی برای شناخت آن‌ها جست‌وجو می‌کند و... .

این کتاب شامل 30 بند است و برای هر بند یک راهنمای آموزشی طراحی شده است. داستان در دو مدرسه می‌گذرد که این دو مدرسه اشتراک‌هایی با هم دارند. هر بند از داستان، بند قبل را ادامه می‌دهد، اما هر بار ادامه داستان در مدرسه دیگری اتفاق می‌افتد. برای مثال، بند اول در مدرسه «پوپک» رخ می‌دهد که یک مدرسه دخترانه است، اما بند دوم در مدرسه «پرسندو» رخ می‌دهد که یک مدرسه پسرانه است. در انتهای هر داستان تعدادی پرسش غالبا فلسفی آورده شده است که این پرسش‌ها، پاسخ درست و قطعی ندارند و ممکن است که پاسخ‌های ارائه‌شده با یکدیگر تفاوت داشته باشند. همچنین در پایان هر داستان تمرین‌هایی طراحی شده که هدف از آن‌ها بحث و تعمیق مباحث فلسفی هر داستان است.

در این کتاب پرسش‌های فلسفی برای کودکان درباره زندگی، مرگ، جهان، انسان‌ها، و... همراه با تصاویری شاعرانه و دلنشین مطرح شده است که کودکان را وادار به تفکر درباره جهان پیرامون خود می‌کند. آیا فقط در سیاره ما زندگی جریان دارد؟ آیا موجودات هوشمندی چون ما در جهان وجود دارند؟ چه می‌شود که چیزی را فراموش می‌کنم و چه می‌شود که دوباره به یادش می‌آورم؟ آیا کسی هست که بتواند جادو کند؟ و... از پرسش‌های کتاب هستند.

بچه‌خرگوش برای خواب آماده می‎شود. او با تاریک شدن اتاق، به آنچه در اتاقش وجود دارد، یک به یک شب به خیر می‏‌گوید. نویسنده در این داستان، کودکان را دعوت به اندیشیدن می‏‌کند و اینکه چه چیزهایی در اطراف آن‎ها ارزش این را دارند که در پایان روز به یاد آورده شوند و می‎توانند با آن‌ها خداحافظی کنند. تصویرگر کتاب نیز براساس آنچه نویسنده روایت می‏‌کند، تصویرهای رنگی و سیاه و سفیدی ارائه کرده است که به کودک آرامش و اعتمادبه‎نفس می‌‏بخشد. درواقع داستان و تصاویر آن به صورت پیوسته کودک را به خوب دیدن تشویق می‏‌کنند.