مهارت‌های ارتباطی

با توجه به گفتۀ کتاب، مهارت‌های زندگی توانایی‌هایی هستند که کودک را برای رو‌به‌رو شدن با مسائل روزمرۀ زندگی آماده می‌کنند. در این کتاب تلاش شده است تا با در نظر گرفتن مهارت‌های حل مسئله، تفکر خلاق، تفکر نقادانه، همدلی، مدیریت استرس و... کودکان پیش‌دبستانی برای ورود به جامعه تواناتر شوند. فعالیت‌های کتاب می‌تواند با کارهایی مثل نقاشی، برش، کار گروهی و کامل کردن قصه انجام شود.

این اثر در نه فصل و از زبان یک معلم روایت شده است. داستان درباره یک دبیرستان است که ۴۰ درصد از مجموع دانش‌آموزان آن در اقلیت و سیاه‌پوست و 15 درصد از آنها سفیدپوست و از خانواده‌های مرفه‌اند. این ناهم‌خوانی، محیطی پر تنش را در مدرسه ایجاد کرده است. به نظر نویسنده، راه‌حل اصلی برای به وجود آوردن یک جامعه یادگیری، مدیریت صحیح کلاس درس است. توجه و مراقبت، تعامل با دانش‌آموزان، تعادل بین توجه و انضباط و برنامه تحصیلی از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب است.

مهرت‌های ارتباطی مجموعه‌ای از توانایی‌ها هستند که به سازگاری ما با دیگران کمک می‌کنند و رفتارهای مثبت را شکل می‌دهند. کتاب پیش رو کوشیده است مفاهیم، نظریه‌ها و راهبردهای عملی در خصوص مهارت‌های ارتباطی را در هشت فصل به مخاطب عرضه کند. انواع ارتباط و نظریه‌های ارتباطی، مقابله با تعارض در ارتباط، مهارت ابراز وجود، مهارت ارتباط مؤثر و مهارت گوش دادن از جمله فصل‌های کتاب هستند.

ما در طول روز با دیگران صحبت می‌کنیم و عقاید و احساسات خود را مطرح می‌کنیم. به نحوۀ صحیح چنین ارتباطاتی، مهارت برقراری رابطۀ موثر می‌گویند. در این کتاب، فعالیت‌هایی در جهت تقویت این مهارت در کودکان پیش‌دبستانی طراحی شده است. نمایش و بازی‌هایی که هر کدام به توانمندسازی بخش‌هایی از این مهارت کمک می‌کنند؛ نگاه کردن به طرف مقابل هنگام گفتگو، گوش کردن، رعایت نوبت در صحبت، استفادۀ مناسب از زبان بدن، تغییر دادن چهره در حالات مختلف روحی، دربارۀ موضوع مشترک صحبت کردن نمونه‌هایی از این موارد هستند.

احساس، امری است همگانی که حتی مراتب ضعیف و گنگ و مبهم آن در بی‌ذوق‌ترین افراد نیز وجود دارد. فعالیت‌هایی مثل بازی، بحث و گفتگو، قصه، شعر، نمایش خلاق و نقاشی در این کتاب وجود دارد. مربیان می‌توانند شیوۀ اجرای هر فعالیت را در پایان هر صفحه بخوانند. به اهداف هر بخش نیز در ابتدای همان صفحه اشاره شده است.

این کتاب شامل طرح درس برای مربیان و مجموعۀ دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامۀ اجرایی طرح است. در دورۀ اول، که برای پایه‌های چهارم، پنجم و ششم دبستان طراحی شده است، دانش‌آموز در سه بخش آداب معاشرت، مسئولیت‌های ابتدایی شهروندی و حفظ و اهمیت محیط زیست آموزش میبیند. در دورۀ دوم و سوم که برای متوسطۀ اول و دوم طراحی شده است، دانش‌آموز علاوه بر نکات یاد شده با مهارت‌های ارتباطی در متوسطۀ اول و مهارت‌های عاطفی در متوسطۀ دوم آشنا میشود. محتوای کتاب برای شانزده هفتۀ آموزشی در نظر گرفته شده است.

نویسنده در این کتاب با ایجاد موقعیت‌های یادگیری برای دانش‌آموزان ده تا هفده ساله سعی کرده است مهارت‌هایی شامل آداب معاشرت، مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های عاطفی را به یادگیرندگان آموزش دهد. این کتاب با توجه به ترجیح‌های یادگیری از طریق ارائۀ محتوا برای پانزده هفتۀ آموزشی و کار در منزل تدوین شده است. آموزش‌ها از طریق خلق موقعیت یادگیری با رویکرد کارگاهی و کاربردی ارائه می‌شوند؛ با این هدف که دانش‌آموز در خلال آموزش به درجه مطلوبی از ترکیب خودآگاهی، مهارت و مشارکت در ایفای نقش برسد.

این کتاب با خلق موقعیتهای یادگیری توسط معلم و در قالب کار در کلاس، دانش‌آموز برای کسب مهارت‌های لازم جهت زندگی بهتر آماده میکند. آموزش‌ها بر مهارت‌های کلامی و ارتباط مؤثری تاکید دارند که مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان دورۀ اول متوسطه را تقویت میکند. نویسنده در کتاب کوشیده است یادگیرنده را در موقعیت یادگیری قرار دهد تا از طریق مباحثه، گفت‌وگو، فعالیت و تمرین بتواند مهارت‌های اجتماعی یاد شده در سرفصل‌های استاندارد را کسب کند.

فراهم کردن موقعیت‌های یادگیری مهارت‌های اجتماعی برای دانش آموزان 10 سال به بالا هدف از انتشار مجموعه‌ای است با عنوان «مهارت‌های اجتماعی». کتاب حاضر مخصوص کار در کلاس و آموزش آداب معاشرت به دانش‌آموزان دورۀ دوم ابتدایی است. از جمله مهارت‌هایی که در این کتاب آموزش داده می‌شوند، عبارت اند از: سلام و احوال پرسی، هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن، آداب غذاخوردن، و بهداشت و محیط زیست. هر مهارت در قالب یک هفتۀ آموزشی و شامل تعدادی فعالیت گروهی و گفت‌و‌گوی کلاسی است. قسمتی با عنوان «عکس و مکس» نیز برای تفکر بیشتر آمده است. در بخش «جالب است بدانیم» نیز نکات ضروری برای فهم و درک عمیق‌تر موضوع گنجانده شده‌اند.

ارزش‌های اخلاقی هر فرد مسیر زندگی و راهنمای رفتاری او را شکل می‌دهند و پایه و اساس زندگی اجتماعی او خواهند بود. جلد دوم از مجموعۀ دو جلدی «مهارت‌های زندگی» در 5 فصل مهارت‌های «با احساس‌بودن، تلاش، صلح و آرامش، مسئولیت‌پذیری و قدرشناسی» را آموزش می‌دهد. در بخش اول کتاب، مهارت‌ها معرفی و ضرورت پرورش آن‌ها در کودکان بیان می‌شود. مخاطب این بخش والدین هستند و توصیه‌هایی به آن‌ها شده‌است. در بخش دوم مهارت‌ها در قالب داستان برای کودکان ارائه می‌شوند . در بخش سوم نیز نویسنده از دیدگاه‌ روان‌شناختی و با مطرح‌کردن نکات کلیدی و راهنمایی والدین در چگونگی خلق بازی‌ها و فعالیت‌های کودکانه، آن‌ها را در آموزش صحیح‌تر مهارت‌ها یاری می‌دهد.