ادبیات نوجوانان

این کتاب حاوی هفده شعر کوتاه است. نام بعضی از این شعرها به این ترتیب است: «سکه‌ها»، «مداد من»، «خانواده»، «سفره ناهار»، «عید»، «یاد». شاعر در شعر «سکه‌ها» پول خُرد را به آدم‌هایی تشبیه کرده است که سروصدای زیادی دارند و مرتب در حال حرف زدن هستند؛ ولی اسکناس‌ها همیشه ساکتند. در شعر «یاد» از پدربزرگی یاد می‌شود که خودش دیگر وجود ندارد؛ ولی عینکش همچنان روی میز است و خاطره او را زنده نگه می‌دارد.

در آموزش معارف دینی اگر مطالب به صورت غیرمستقیم ارائه شوند، تأثیرگذاری بیشتری بر مخاطبان دارند. نویسنده در این کتاب سی مسابقه طراحی کرده که مصداق آموزش غیرمستقیم معارف با سرگرمی است. در ابتدا نکات کلی مسابقه‌ها مانند محتوا و چگونگی اجرا به صورت مرحله‌ای، طرح سؤال‌ها به صورت انگیزشی، شیوۀ انتخاب شرکت‌کنندگان و مدیریت کلاس هنگام اجرای مسابقه بیان گردیده و در ادامه، مراحل آماده‌سازی و اجرای هر مسابقه توضیح داده شده است.

هر اکوسیستم مجموعه‌ای از حیوانات و گیاهان خاص است که به یکدیگر وابسته‌اند. در این اطلس تعدادی از اکوسیستم‌های اصلی زمین با تصویر و توضیح معرفی شده‌اند. نویسنده محل زندگی حیوانات را در آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقا، استرالیا و قطب جنوب بررسی کرده است. دلتای رود گنگ، ساوانا و سد بزرگ مرجانی از جمله اکوسیستم های مورد اشاره در کتاب است. پاندای غول پیکر، شامپانزه، کانگورو و نهنگ آبی از گونه‌های حیوانی مورد توجه در این اکوسیستم‌ها هستند.

نویسنده در این اطلس آب و هوا، گیاهان و حیوانات آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقا، استرالیا و جنوبگان را بررسی کرده است. در ادامه، شهرها و کشورها، مردم، زبان‌ها و کالاهای هر منطقه همراه با نقشه، عکس و تصاویر معرفی شده‌اند. در انتهای اطلس نیز اطلاعاتی دربارۀ قاره‌ها از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین اقیانوس‌ها و پنج شهر و کشور بزرگ جهان از نظر جمعیت گنجانده شده است. واژه‌نامه و نمایه آخرین بخش‌های این اطلس جغرافیایی هستند.

این کتاب شامل بیست شعر کوتاه است. اشعار در قالب نیمایی سروده شده‌اند و برای هر شعر، تصویری ارائه شده است که معنای آن را بهتر می‌رساند. «راز»، «موسیقی پاییز»، «خدا»، «تفاوت»، «شوق زندگی» و «سیب» نام بعضی از این اشعار است. در شعر «تفاوت» آمده است: «آسمان پر ستاره، آسمان صاف، آسمان ولی برای عده‌ای می‌شود لحاف.»

کتاب شامل داستان زندگی شش پهلوان شهر تهران در دهه چهل و پنجاه شمسی است. پهلوان «حاج مصطفی طوسی»، «اسماعیل قربانی»، «حاج مهدی کریمی» و... . داستان پهلوان اسماعیل قربانی درباره جوانمردی و بزرگواری این پهلوان است. او از پهلوان جوانی به نام «عباس حریری» شکست می‌خورد و با مناعت طبع این شکست را می‌پذیرد و برخلاف اعتقاد برخی از مردم که فکر می‌کردند پهلوان اسماعیل محبوبیت خود را از دست خواهد داد، معروف‌تر و محبوب‌تر شد؛ اما چرا؟

کتاب دربردارنده داستان زندگی و جوانمردی ده نفر از پهلوانان خراسان است. پهلوان «محمد مالانی»، «اکبر خراسانی»، «عبدالحسین مقدم کژی» و «عبدالرزاق بیهقی» نام برخی از این پهلوان‌‌هاست. «عبدالرزاق بیهقی» برادر «امین‌الدین»، وزیر ایرانی سلطان «ابو سعید» مغول بود. او و جوانمردان شهر بیهق هم‌پیمان شده بودند تا حکومت مغول را از بین ببرند. پهلوان «عبدالرزاق» به پایتخت رفت و با پهلوان «ابو مسلم» که تمام رقیبان ایرانی و مغول خود را شکست داده بود، کُشتی گرفت و به آسانی پیروز شد و... .

این داستان درباره پسر نوجوانی است که مادرش را از دست داده است و در آهنگری کار می‎کند. روزی صاحب آهنگری به او می‎گوید باید تا سه شبانه روز آتش کوره را روشن نگه دارد، بدون اینکه لحظه‌ای خاموش شود و خودش به سفر می‌رود. روزها می‌گذرد و پسر وظایفی را که برعهده دارد و همچنین کارهایی که پیش می‌آید، به خوبی انجام می‌دهد و آتش کوره را هم روشن نگه می‎دارد؛ اما خبری از آهنگر نیست. پسرک بی‌تاب و خسته، ثانیه‎ها را می‌شمارد تا به مرد آهنگر ثابت کند که باتجربه و ماهر شده است.

کتاب مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است و مطالعه آن، نوجوانان را با مهارت نوشتن، بیشتر آشنا می‎کند. این داستان‌ها درباره موضوع‌های مختلفی است که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: مردم فلسطین و مبارزات آن‌ها، آمدن بهار، یادآوری دوران کودکی، وظایف بچه‌ها در قبال والدین، ارزش کتاب و احترام به سالمندان و مراقبت از آن‌ها. داستان «وقتی پلک‌ها سنگین می‌شوند»، برنامه‌ریزی درسی و اجرای دقیق آن را به دانش‌آموزان گوشزد می‌کند.

کتاب گزیده‌ای از سرمقاله‌های «حسین فردی» است. مطالعه این مجموعه، نوجوانان را با راز و رمزهای نوشتن بیشتر آشنا می‌کند. داستان‌های کوتاه این مجموعه به این موارد اشاره می‌کند: کربلا و شجاعت یاران امام حسین (ع)، زنگ مدرسه و یادآوری مسئولیتی که بر عهده دانش‌آموزان است، حمایت از حیوانات و مفهوم انسانیت، ارزش وجود سالمندان در خانواده و... . داستان کوتاه «لبخند زیبای پسر کوهستان» درباره پسر چوپان و ارزش کار اوست.