خاطره نویسی

این کتاب شامل پانزده یادداشت از نویسنده است که هرکدام موضوعی خاص را در برهه‌ای از زندگی وی تعریف می‌کند. او سعی کرده است در این یادداشت‌ها که راوی اتفاقاتی در بخشی از سال‌شمار زندگی اوست، سیر تحول در نظام فکری و نیز آنچه بر او و آثارش رفته است، به تصویر بکشد. همچنین نوع نگاه به اهالی قلم در گذر زمان و در سیستم‌های مختلف سیاسی و فرهنگی در ایران را. او از خاطرات دوران کودکی خود شروع کرده و در ادامه ماجرای اولین جایزه بین‌المللی خود را بازگو می‏‌کند و پس از آن نیز ماجرایی از برخی از مهم‌ترین شخصیت‌ها و رویدادهای زندگی خود را.

«حسین طهرانی زمانی» در ۱۳۳۶ در تهران به دنیا آمد. او از دوره نوجوانی ضمن حضور در مساجد، با افکار انقلابیون مسلمان و فضای حاکم بر دوران پهلوی دوم، آشنا و جذب فعالیت‌های فرهنگی شد. در همین راستا، اعلامیه‏‌های حضرت امام (ره) را توزیع و تکثیر می‏‌کرد و سرانجام در ۲۲ آبان ۱۳۵۷ به هنگام پخش اعلامیه دستگیر و در واپسین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی از زندان آزاد شد.

ماجرای این کتاب، به روایت «تقی رفیع‌زاده» (زندانی سیاسی قبل از انقلاب) نوشته شده است. داستان از لحظاتی پیش از ورود حضرت امام (ره) به کشور، از درگیری‌های خیابانی و آتش زدن لاستیک‌ها و... آغاز می‌شود. تقی که همراه مادر بیمارش در خانه‌ای استیجاری متعلق به سرهنگی بازنشسته زندگی می‌کند، به خاطر شکنجه‌هایی که شده است، قادر به تحرک فعال نیست. در ادامه، راوی ضمن یادآوری گذشته، زندگی سخت و رنج‌آورش، فعالیت‌های سیاسی خود، بازداشت از سوی ساواک و شکنجه‌هایی را که دیده است، شرح می‌‏دهد.

ماجرای این کتاب به روایت «حمید حاجی‌عبدالوهاب» (زندانی سیاسی رژیم پهلوی) نوشته شده است. داستان، از شرح ماجراهای دوران سربازی، ظلم نظامیان به مردم در شهرستان‌ها و فعالیت‌های انقلابی راوی در طول سربازی شروع می‌شود. راوی پس از پایان خدمت سربازی، به فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد تا اینکه از سوی ساواک بازداشت و تحت شکنجه قرار می‏‌گیرد. او در دادگاه فرمایشی به ده سال حبس محکوم می‌شود؛ اما در سوم آبان ۱۳۵۷ آزاد می‎شود.

«محمد جهان‌بین» در سال ۱۳۲۹ در تهران به دنیا آمد. او با حضوری فعال در مساجد و شرکت در جلسات مذهبی، فعالیتش را علیه رژیم پهلوی آغاز کرد. در سال ۱۳۵۵ درحالی‌که به عنوان تکنسین داروساز در بیمارستان بانک ملی مشغول به کار بود، به جرم اقدام علیه امنیت کشور از سوی ساواک بازداشت شد و پس از تحمل شکنجه‎های فراوان در اواخر سال ۱۳۵۶ آزاد شد. این کتاب بخشی از خاطرات و مبارزات او در آن دوران است.

کتاب حاضر مستندی داستانی از زندگی و مبارزات «حسین خدادادی» است. او در سال ۱۳۲۴ در «ده‌نو»، از توابع شهرستان نیشابور به دنیا آمد و در کسوت روحانی در هفده شهریور ۱۳۵۴ به جرم تهیه اسلحه برای مبارزان، از سوی ساواک دستگیر و در مدت حدود هشت ماه حبس در «کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک و شهربانی کشور شاهنشاهی»، در نتیجه شکنجه‌های مداوم، معلول و به زندان قصر منتقل شد. وی ابتدا به سی سال حبس محکوم شد؛ اما به علت تأهل و معلولیت جسمی، این مدت به هشت سال تقلیل یافت؛ اما بعد از حدود سه سال، با وقوع انقلاب اسلامی آزاد شد.

«علی دانش‌پژوه» در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد و به دلیل موقعیت پدرش و رفت و آمد علما و مبارزان انقلابی به منزلشان، از دوران نوجوانی در جریان مسائل سیاسی کشور قرار گرفت. او در سال ۱۳۵۰ با عضویت در گروهی به نام «جوانان غیور شهرستان قم» عملاً وارد مبارزه علیه بی‌عدالتی‌های رژیم شاه شد و سرانجام در آبان ۱۳۵۲ دستگیر شد و بعد از سه ماه شکنجه به یک سال حبس محکوم شد و... . کتاب حاضر بخشی از خاطرات و مصائب او در دوران رژیم پهلوی است.

«عبدالله عزیزیان» در سال ۱۳۲۳ در همدان به دنیا آمد. او با تشکیل هیئت‌های مذهبی در جنوب تهران، وارد عرصه مبارزه با رژیم پهلوی شد. نخستین‌بار در پانزدهم بهمن ۱۳۵۱ به جرم مطالعه کتاب‌های ممنوعه و انجام فعالیت‌های مذهبی، در میدان میوه و تره‌بارِ انبار گندم، دستگیر و به بازداشتگاه «کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و شهربانی»، منتقل و پس از شکنجه‌های طاقت‌فرسا، در آخرین روز همان سال آزاد شد. وی برای بار دوم، در بیست شهریور ۱۳۵۵ دستگیر و به کمیته مشترک منتقل شد و پس از شش ماه، در ۲۹ اسفند با دادن تعهد آزاد شد.

نویسنده این کتاب را براساس نخستین تجربه خود از سفر پیاده‌روی اربعین نوشته است. او برای شرح سفرش، روایتی داستانی را انتخاب کرده است. شرح روایی اتفاقاتی که بر او رفته و سعی کرده است به آن نمک و نگاه داستانی بیندازد و برای مخاطب روایتی جذاب‌تر از یک گزارش صِرف از آنچه دیده است، بر جای بگذارد. داستان از شرح چگونگی حرکت در این مسیر شروع می‌شود، از آنچه او طلبیده شدن می‎نامد و ادامه داستان، شرح جمع کردن اسباب و آلات سفر و فراهم کردن مقدمات مالی و غیرمالی آن است.

کتاب حاضر حاوی خاطرات نویسنده و داستان‌هایی است که او نوشته و مربوط به ۱۳۳۰ خورشیدی است. کتاب شامل چهار بخش می‌شود؛ در بخش نخست، نویسنده گلچینی از خاطرات دوران تدریس خود را در کسوت دبیرِ دبیرستان و استاد دانشگاه ارائه می‌دهد. در بخش دوم، داستان‌ها روایت می‌شوند. نویسنده در این دو بخش، موشکافانه با دیدی آموزشی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی و انسانی به زندگی قهرمانان خود که از بافت‌های مختلف اجتماعی هستند، نظر می‌اندازد و شخصیت‌ها و رویداد‌ها را توصیف می‎کند. کتاب دو بخش دیگر به نام سفرنامه و اشعار نیز دارد.