خاطره نویسی

استاد «مستجابی» یکی از برجستگان خاندان «صدر» و از دوستان نزدیک امام «موسی‌صدر» است. گروه تاریخ شفاهی موسسه فرهنگی ــ تحقیقاتی امام موسی‌صدر، خاطرات ایشان را ضبط و منتشر کرده است. اثر حاضر در بخش خاطرات، شامل تولد، خانواده و اولین هجرت، خاندان صدر، ورود به سلک روحانیت، مبارزات سیاسی، امام موسی‌صدر و سجاده شعر است. همچنین در بخش ملحقات کتاب، ذیل زندگی‌نامه‌ها، نامه‌های امام موسی‌صدر، تصاویر و اسناد، دسته‌بندی و منتشر شده است.

«سیدهادی خسروشاهی» علاوه‌بر سابقه دوستی طولانی با امام «موسی‌صدر» و اطلاعات مهم تاریخی، خود یکی از پیشکسوتان تاریخ‌نگاری زندگی امام صدر است. در متن پیش رو تلاش شده است مباحث از ترتیب زمانی و موضوعی مشخصی برخوردار باشند و از تکرار و اطناب پرهیز شود. اسامی افراد و رویدادها و اماکن در حد توان با درج توضیحاتی در پاورقی گویا‌سازی شده است. زندگی‌نامه مختصر برخی از اسامی نیز در پی‌نوشت کتاب آمده است. همچنین شماری از اسناد و تصاویر مرتبط با متن خاطرات هم در انتهای کتاب آمده است.

این کتاب را یکی از دوستان «محسن حُججی» با استفاده از دفتر خاطرات او نوشته است. از پیاده‌روی اربعین که محسن علمدار کاروان است و هنگامی که داعش او را دستگیر می‎کند. از زمانی که به خاطر داشتن کتاب در پادگان به دفتر فرمانده احضار می‌شود، از حمامی که او با دوستانش برای روستاییان «چاه‌زرد» می‌سازند و... . شایان ذکر است که وصیت‌نامه محسن در پایان کتاب آورده شده است.

این کتاب خاطرات خانم «عصمت احمدیان» است. عروس یازده‌ساله اهوازی که امروز مادر دو پسر شهید، یک دختر جانباز و مادربزرگ دو نوه شیمیایی است. او از روزهایی می‌گوید که سخت و جانکاه سپری شده است، از کودکی‎اش، از عاشقانه‌هایش و درنهایت از روزهای جنگ. روزهایی که بین او و خانواده‎اش جدایی می‎اندازد. او می‎گوید به دهه چهارم زندگی نرسیده، دو فرزندش را تقدیم دفاع مقدس کرده است و... .

دانش‌آموزان کلاس آیین نگارش، درباره زندگی بزرگان ایران تحقیق می‌کنند. گروهی از بچه‎ها زندگی فرمانده نیروی هوایی، شهید «فکوری» را انتخاب می‎کنند. جواد فکوری در دی ماه ۱۳۱۷ در تبریز به دنیا می‌آید و همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت می‌کند. او پس از دیپلم به دانشکده خلبانی می‌رود. هنگامی که جنگ تحمیلی شروع می‌شود، سرهنگ خلبان جواد فکوری، فرمانده نیروی هوایی است. او طراح بسیاری از عملیاتی است که برای ارتش ایران پیروزی را به ارمغان می‎آورد. جواد فکوری در سال ۱۳۶۰، هنگام بازگشت از جبهه جنوب، بر اثر سقوط هواپیما، به همراه جمعی از فرمانده‌هان سپاه و ارتش به شهادت می‎رسد.

کتاب حاضر درباره راه‌پیمایی روز اربعین، به طرف «کربلا»ست. نویسنده از کیفیت سفر می‌گوید؛ از مردمی که از «نجف» تا کربلا را طی می‎کنند، از موکب‌هایی (اقامتگاه) که در طول این مسیر ساخته شده است، از مناجات و دعاهای مردم، از ملیت‌های مختلفی که در میان جمعیت هستند و از سبکروحی و آرامش معنویِ همراه بودنِ با این رودخانه زلال انسانی. کتاب بخش‌های مختلفی دارد و در بخشی به نام «به صحرا شدم... »، آمده است: «در یک کلام، راه‌پیمایی اربعین، بازار گرم و پر داد و ستد عاشقی است. اینجا مهمان و میزبان، هر دو عاشق‌اند.»

این کتاب براساس فراخوان، خاطرات مکتوب پیاده‌روی افرادی است که پای پیاده به زیارت حضرت امام حسین (ع) می‌شتابند. «در این فراخوان، تمرکز بر خاطرات این سفر بوده و علاوه‌بر جمع‌آوری این خاطرات، برای استفاده افرادی که توفیق حضور در این سفر را ندارند، استعدادیابی برای حمایت و مساعدت زائرینی که اهل قلم هستند و همچنین تولید و چاپ و نشر کتاب به عنوان یک محصول فرهنگی ارزشمند نیز جزو اهداف این فراخوان بوده است.

نویسنده در قالب داستان، با عصایی چوبین گفت‌وگو می‌کند، عصایی که به نمایندگی از درختان سخن می‌گوید تا تلنگری بر مسئولیت اجتماعی از یادرفته شهروندانی باشد که گاه ناخواسته و ندانسته به طبیعت و جنگل آسیب می‎زنند. راوی که خود نزدیک ۴۰ سال جنگلبان بوده و اکنون بازنشسته شده است، به پارکی در شش کیلومتری جاده «بجنورد» به «اسفراین» می‌رود و به سخنان اقاقیایی جوان گوش می‌دهد و... . هدف از این داستان، ارائه آموزش‌های لازم برای استفاده صحیح بازدیدکنندگان از طبیعت و حفظ سلامت گیاهان است.

این کتاب زندگی و خاطرات پانزده نفر از شهیدان مدافع حرم، اعم از ایرانی، افغانستانی و پاکستانی است. نویسنده سعی کرده است با نقل خاطراتی ساده و روان، روایت‌گر منش و سیره شهیدانی باشد که با وجود روزمرگی و غفلت‌های زندگی مادی امروزی، مسیر تکامل و قرب‌ الی‌الله را طی کرده‌اند. شهید «جواد اکبری»، «سجاد روشنایی»، «مهدی حسینی»، «ابراهیم رضایی» و «سید‌مصطفی موسوی» از جمله این شهیدان هستند.

کتاب حاضر پنج داستان کوتاه دارد که به بچه‌های کارگر تقدیم شده است. این داستان‌ها به صورت خاطره نوشته‌ شده‌اند و هر کدام درباره پسربچه‌هایی است که در کارگاه یا کارخانه‌ای کار می‌کنند. «روز بازی» درباره پسری به نام «داوود» است که برای کار به کارگاه چراغ‌خواب‌سازی می‌رود. او خوب کار می‌کند و رئیس کارگاه از او راضی است؛ اما یکی از بچه‌ها که قبل از داوود آنجا بوده است، درباره رئیس حرف‌هایی می‌زند و داوود نمی‌داند که باید این حرف‌ها را باور کند یا او دروغ می‌گوید تا اینکه... .