علوم تربیتی

کتاب حاضر یکی از کتاب‌های مجموعه "کلیدهای تربیت کودکان و نوجوانان" است که به روش‌ها و مشکلات تربیتی کودکان و نوجوانان تا سنین بلوغ می‌پردازد. این کتاب با استفاده از علم جدید روان‌شناسی کودک، ثابت می‌کند بسیاری از فرضیاتی که درمورد کودکان بدیهی است چندان قابل اعتماد نیست. فرضیات غلط منجر به اتخاذ شیوه‌های تربیتی نادرست شده است و بر نحوه تفکر ما نسبت به کودکان، تفسیر رفتار آن‌ها و نحوه تعامل با آن‌ها نیز اثری منفی داشته است.

معلم با آشنایی و شناخت روش‌های تدریس قادر به انتخاب مطلوب‌ترین آن‌ها خواهد بود. فصل اول از کتاب حاضر به بیان روش‌ها و فنون تدریس، تفاوت بین تدریس و یادگیری و ارتباط آن‌ها، و در نهایت عوامل مؤثر در تدریس پرداخته است. نویسنده در فصل دوم روش تدریس را از نظر مربیان بزرگ تعلیم و تربیت، از جمله جان‌لاک، روسو، کانت، فروبل، دیویی و مونته‌سوری بررسی می‌کند. در فصل سوم انواع نظریه‌های تربیتی روش تدریس (بنیادگرایی، پایدارگرایی، پیشرفت گرایی، بازسازی و ساخت گرایی) را می‌آورد و در فصل بعد روش تدریس را در مکاتب فلسفی بررسی ‌می‌کند: آرمان‌گرایی، واقع‌گرایی، طبیعت‌گرایی، عمل‌گرایی، وجودگرایی، پست مدرنیسم و فلسفۀ تحلیلی. در فصل پنجم نیز روش‌های سنتی تدریس از جمله حفظ و تکرار، توضیح و سخنرانی مورد بحث قرار می‌گیرند. در فصل ششم، ضمن تعریف تدریس‌های فعال و غیرفعال، الگوهای تدریس غیر مستقیم و روش‌هایی مثل اکتشافی، انفرادی، نمایشی و حل مسئله توضیح داده می‌شوند. در فصل آخر نیز نتایج تحقیقات داخلی و خارجی می‌آید و نویسنده پیشنهادهایی به مخاطب می‌دهد.

معلمان مهم‌ترین عامل در بالا بردن کیفیت یادگیری دانش‌آموزان هستند، کتاب حاضر با توجه به اهمیت توانمندسازی معلمان کشور و افزایش صلاحیت‌های حرفه‌ای آنان تدوین شده است. این کتاب بر اساس چرخه چندمرحله‌ای نظارت بالینی تالیف شده است. این چرخه شامل ایجاد آمادگی، نشست قبل از مشاهده، مشاهده تدریس، تحلیل و تفسیر داده‌ها، ... و ارزشیابی جامع فرایند و پیگیری رشد و بالندگی معلم می‌شود.مخاطبان اصلی این کتاب مدیران مدارس، ناظران آموزشی و برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران رشد حرفه‌ای معلمان هستند.

در قرآن کریم، آیات فراوانی مربوط به نحوه رفتار با دیگران اعم از فرزندان، همسران و اقوام وجود دارد. هدف کتاب حاضر تبیین روش‌های تربیتی مناسب برای والدین و اولیا در رابطه با کودکان و نوجوانان جامعه است تا با به‌کارگیری این روش‌های بتوان شخصیتی متوازن، مستقل و باانگیزه در فرزندان ایجاد کرد. نویسنده با ارائه جملات کوتاه و با استفاده از نقاشی و تصویر در کنار آن نظم و انضباط را آموزش می‌دهد و نکاتی برای اصلاح بدرفتاری فرزندان ذکر می‌نماید.

کودکان از کسانی که با آنان ارتباط دارند الگوبرداری می‌کنند، بهترین الگو و معلم کودکان، والدین آن‌ها هستند. کتاب پیش رو با ارائه متن‌های کوتاه و تصاویر به والدین می‌آموزد نسبت به آن‌چه می‌گویند و یا عمل می‌کنند الگوی مثبتی باشند. نویسنده با طرح پرسش‌ها و پاسخ‌های کوتاه راه حل ارائه می‌کند و مباحثی مانند انگیزه خوب بودن، توجه به سلامتی خود، توجه به موفقیت در تحصیلات، ورزش کردن، تفاوت‌های فردی و ... را بررسی می‌کند.در انتهای کتاب دو صفحه جهت تمرین رفتارهای درست و غلط گنجانده شده است.

کودکان به خلق و خوی والدینشان توجه دارند و از آن تأثیر می‌پذیرند. نویسنده در کتاب حاضر می‌کوشد تکنیک‌هایی برای ایجاد آرامش(شامل تنفس عمیق، تصویرسازی هدایت‌شده، توجه و تمرکز) به مخاطب بیاموزد و نیز اولیا را راهنمایی کند چگونه‌ این فنون را به فرزندانشان آموزش دهند. همچنین، به نوجوان می‌آموزد چگونه برای انجام کارهای هنری و خلاقانه وقت بگذارد تا احساس آرامش و خرسندی پیدا کند. از جمله مواردی که کتاب به آن‌ها می‌پردازد، عبارت‌اند از: کاهش فشارهای روانی، ترس و نگرانی؛ داشتن اعتماد به‌نفس، آرامش و انعطاف‌پذیری بیشتر؛ مدیریت مشکلات عاطفی.

مهارت‌های رفتاری، اجتماعی و عاطفی را باید به فرزندان آموخت. این کتاب شامل رویکردی جدید است برای کمک به کودکانی که مشکل رفتاری دارند. نویسنده تکنیک‌های مثبتی ارائه می‌دهد که نه تنها وضع قانون برای بچه‌هاست، بلکه به آ‌ن‌ها کمک می‌کند وقتی چیزی را می‌خواهند، به آن برسند. دستورالعمل‌های این کتاب در 40 مورد، حس همدردی و توجه را به والدین می‌آموزند. از جمله مواردی که در کتاب به آن‌ها تأکید می‌شود، عبارت‌اند از: همدلی با دیگران، درک اهمیت مشارکت در کارها، رشد کنترل عاطفی.

کم رویی مانع از دوست‌یابی و آشنایی با تجربه‌های جدید می‌شود. این کتاب شامل بیش از چهل فعالیت شاد است که بچه‌ها و والدین ‌می توانند برای ایجاد اطمینان و اعتماد به نفس انجام دهند. اولین فعالیت این کتاب به مخاطب کمک‌می‌کند یک نظام پاداشی برای تقویت کم‌رویی در نظر بگیرد. سایر فعالیت‌ها در کسب اعتماد به نفس بیشتر و تعامل راحت‌تـ‌ر کمک می‌کنند. از جمله مواردی که در کتاب به آن‌ها تأکید می‌شود، عبارت‌اند از: پذیرفتن خود، جسوربودن در مواقع ضروری، پیداکردن دوستان جدید.

امروزه وجود تفکر خلاق در بین اعضای جامعه یکی از عوامل پیشرفت هر کشور است. پرورش خلاقیت به سیستمی خلاق نیاز دارد. کتاب حاضر در هشت فصل می‌کوشد به معلمان کمک کند شاگردان خلاقی تربیت کنند. ابتدا نظام آموزش و پرورش ایران، موانع مسیر نوآوری‌های آموزشی و پرورش خلاقیت در مدارس ایران بررسی و راهکارهای گریز از آن‌ها اعلام شده‌اند. سپس مفهوم خلاقیت بیان شده تا دیدی مشترک ایجاد شود. در فصل سوم نویسنده دربارۀ پرورش یا ذاتی بودن خلاقیت، و چرایی اهمیت آن و در نهایت چگونگی آموزش آن سخن گفته‌ است. در فصل‌های بعد، چگونگی تقویت انگیزه‌های درونی و استفاده از انگیزاننده‌های بیرونی، روش‌ها و تکنیک‌های آموزش خلاق و مثال‌های مربوط، و ارزیابی خلاقیت و راهکارهای ارزیابی مثبت، 24 راهبرد آموزش خلاق و نمونۀ عملی از آموزش خلاقیت در کلاس درس توضیح داده شده‌ است.

کتاب حاضر به جهت آشنایی معلمان و فرهنگیان با فنون تعلیم و تدریس تهیه و تنظیم گردیده است. در این کتاب مفهوم تدریس، تربیت و روش‌های فرایند تدریس و اهمیت به‌کارگیری این الگوها ارائه شده است. کتاب در چهار فصل تدوین شده است که به روش‌های تدریس نوین، آشنایی با عوامل مؤثر در تدریس و ظرافت‌های معلمی در کلاس، انواع روش تدریس مانند بحث گروهی، بارش مغزی، مکاشفه و ... و روش تدریس علوم در دوره ابتدایی پرداخته است.