فلسفه

فلسفه به کودکان کمک می‌کند متفکران کارامدتری شوند. این کتاب می‌کوشد از راه تشویق کودکان به کندوکاو و استدلال گروهی دربارۀ مسائل مهم، به مفیدترین شکل، خوب فکر کردن را در کلاس بیاموزند. در این کتاب از داستان برای این کار بهره گرفته‌شده و نحوۀ به کارگیری داستان برای تفکر مطرح شده است. نویسنده ابتدا مخاطب را به کند‌و‌کاو و آموختن فکر کردن تشویق می‌کند. سپس تکالیف معلم را در این شیوۀ آموزشی با جزئیات می‌گوید و در نهایت ابزارهای تفکر را، اعم از مفهومی و استدلالی، برمی‌شمارد.

موضوع اصلی این کتاب «تطهیر خیال» است. کتاب در دو بخش کلی تنظیم شده‌است. بخش اول که تخصصی است، برای محققان، استادان و دانشجویان و بخش دوم برای عموم. بخش اول به مباحث وجودشناسی و معرفت شناسی قوۀ خیال و بخش دوم به عوامل، موانع و آثار تطهیر خیال و مباحث مربوط به سعادت انسانی اختصاص یافته‌است. مؤلف کوشیده ‌است به پرسش‌هایی اساسی مثل چیستی قوۀ خیال و منظور از تطهیر آن، عوامل و موانع تطهیر خیال و تأثیر این تطهیر بر سعادت حقیقی انسان‌ها پاسخ دهد.

معنای زندگی از جمله موضوعات مهم فلسفۀ معاصر است. علامه جعفری، علاوه بر سه اثر مستقل در این زمینه، درلابه‌لای بسیاری از آثارش معنای حیات و هدف زندگی را به بحث گذارده است. این کتاب در سه بخش به این موضوع پرداخته است. در بخش اول معنای زندگی از دیدگاه متفکران غربی (برای مثال شوپنهاور و انکار ارادۀ زندگی، نیچه و آری‌گویی به زندگی، و کامو و پوچی) و در بخش دوم معنای زندگی در اندیشۀ جعفری(مثل اصول اساسی حیات، حیات طبیعی و معقول، مراحل چهارگانۀ زندگی و معمای مرگ) مطرح شده‌اند. در بخش آخر دیدگاه شوپنهاور و جعفری و نیز دیدگاه نیچه و جعفری مقایسه شده‌اند.

علم فیزیک هم دشوار است و هم جذاب. کتاب حاضر می‌کوشد تاریخ و سیر تکامل مفاهیم فیزیک را از آغاز، یعنی دوران یونان باستان تا به امروز، به زبانی شیوا و ساده و در دو بخش توصیف کند. بخش اول از یونان باستان تا رنسانس و بخش دوم از رنسانس تا عصر حاضر. ابتدا فیزیک کلاسیک و پس از آن نظریۀ نسبیت، مکانیک کوانتوم و نظریۀ آشوب ارائه می‌شوند. این کتاب هم برای دانشجویان علاقه‌مند به تاریخ علم مفید است و هم برای دانش‌آموختگان فیزیک.

جاودانگی، به معنای زندگی کردن تا ابد، به دو صورت مطرح است: جاودانگی دنیوی و جاودانگی اخروی. کتاب حاضر کوششی است برای تبیین این موضوع و پاسخ به این سؤال که چرا انسان‌ها به دنبال جاودانگی هستند و تصورات از مرگ و جاودانگی چیست. در این کتاب، کلیاتی شامل مفهوم‌شناسی، عوامل اعتقاد به جاودانگی، دلایل جاودانگی، سابقۀ تاریخی و صورت‌های جاودانگی. مبحث جاودانگی از منظر فیلسوفان و اندیشمندان غربی و اسلامی، و نیز جاودانگی از دیدگاه قرآن و در تفکر هندی مورد بحث قرار گرفته‌اند.

خشونت از جمله مشکلات رفتاری هر جامعه است. کتاب حاضر کوشیده‌است با زبان ساده و با مثال‌های عادی و واقعی از زندگی روزمره، مخاطب را به تأمل دربارۀ خشونت و عواقب آن وادارد. در واقع، تفکر مخاطب را از بعد فلسفی به موضوع برمی‌انگیزد تا بتواند موارد منجر به خشونت را تشخیص دهد و برای جلوگیری از آن‌ها یا مواجهه با آن‌ها بهتر تصمیم بگیرد.

شبی یک موجود بسیار بزرگ و گل‌آلود، خود را به زحمت از نهر «برکلی» بیرون می‌کشد. او زیر لب از خود می‌پرسد: « من چه شکلی‌ام؟» یک پلاتیپوس به او می‌گوید که او یک «بانیاپ» است. کانگورو، شترمرغ و دیگر موجودات هر یک نظری درباره بانیاپ می‌دهند؛ اما هیچ‌کدام از آن‌ها واقعاً جواب این پرسش را نمی‌دانند. بنابراین، بانیاپ تصمیم می‌گیرد خودش به این موضوع پی ببرد.

فلسفه‌ورزی ما را تشوق می‌کند لایه‌های زیرین چیزها را ببینیم. در این کتاب، تعدادی داستان با درون‌مایه‌های فلسفی، و چگونگی استفاده از آن‌ها هنگام فلسفه‌ورزی با دانش‌آموزان آمده‌است. کتاب در چهار بخش تنظیم شده‌است. بخش اول اطلاعاتی دربارۀ استفاده از کتاب‌های داستان به مخاطب می‌دهد. در بخش دوم 12 داستان و فعالیت‌های مربوط به آن‌ها آمده و بخش سوم دو مجموعه فعالیت مهم را دربر گرفته‌است که در هر داستان باید به کار گرفته شوند. بخش آخر نیز فهرستی از درون‌مایه‌ها و مهارت‌ها به معلم می‌دهد تا بتوانند کتاب مناسب دانش‌آموز خود را انتخاب کنند.

اگر کانت و هگل نقطۀ عطف فلسفۀ مدرن باشند، پارسنز و هابرماس نقطۀ چرخش جامعه‌شناسی پیشرفته محسوب می‌شوند. از ترکیب دیدگاه‌های این دو می‌توان به چشم‌انداز جامع‌تری دربارۀ جامعه و ساز‌ و‌ کارها و پویه‌هایش رسید. کتاب حاضر می‌کوشد این مهم را با تقریب رویکردهای سیستمی و دیالکتیکی به جامعه آغاز کند. از این رو، در فصل اول به موضوع نظریه‌پردازی جامعه‌شناختی می‌پردازد. در فصل‌های دوم و سوم تالکت پارسنز و یورگن هابرماس را معرفی می‌کند. تأملات تلفیقی و سپس رویکرد ترکیبی نیز در فصل‌های بعدی مطرح می‌شوند.

موضوع «فلسفه برای کودکان» چند سالی است که در برنامه‌های تربیتی گنجانده شده و بسیاری برای آموزش آن می‌کوشند. آموزش تفکر در سرفصل این طرح قرار دارد. این کتاب، با معرفی دانشمندانی چون سقراط، افلاطون، ارسطو، کانت، دکارت و دیویی، پیشینۀ آموزش تفکر را مطرح می‌کند و دربارۀ سنت ایرانی تفکر توضیحاتی می‌دهد. سپس به آموزش اخلاق به کمک داستان‌های فلسفی می‌پردازد. داستان‌هایی با محتوای فلسفی، تربیت عقلانی، اخلاق به عنوان یکی از مسائل اساسی فلسفه، وجدان و احکام فلسفی از زیر موضوعات این فصل هستند. در فصل سوم نمونه داستان‌هایی برای خویشتن شناسی و آموزش رفتار اخلاقی آمده‌اند.