فلسفه

در این سروده، دوچرخه فقط یک وسیله و ابزار حمل و نقل نیست، بلکه به یک زیربنای فکری از دغدغه زیست‌محیطی و طبیعت‌دوستی شاعر اشاره دارد. آوردن پدیده‌های نامتجانس در کنار هم در یک بیت از دیگر نقاط قوت شعری این کتاب محسوب می‌شود. استفاده بجا از واژگان غنی ادبیات کودک و نوجوان، درون‌مایه‌های زیبا و متنوع، نگاه فلسفی عمیق به محیط اطراف و نگاه اجتماعی درخشان، و وجود جریانات اصیل زندگی از دیگر شاخصه‌های قوی در این سروده است.

این چیزی که ما ریاضیات می‌نامیم چه نوع چیزی است؟ درست بودن ریاضیات به چه معناست؟ آیا این فقط یک بازی است؟ آیا بدیهیات لازم هستند؟ در این صورت، از کجا آمده‌اند؟ این وظیفه‌ی فلسفه است که به پرسش‌های سخت بپردازد. این کتاب مقدمه‌ای منظم و در دسترس را در زمینه‌ای ارائه می‌دهد که سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد: «فلسفه‌ی ریاضیات». نویسنده (کواین)، یکی از برجسته‌ترین محققان جهان در این زمینه، تمام رویکردهای کلاسیک در این‌باره و همچنین موضوعات تخصصی‌تر از قبیل شهود ریاضی، بی‌نهایت بالقوه و جست‌وجوی بدیهیات جدید ریاضی را معرفی می‌کند. نویسنده سه منظر در هستی‌شناسی (فلسفه ریاضیات) قائل است: «واقع‌گرایی (افلاطون‌گرایی)»، «نام‌گرایی» و «مفهوم‌گرایی» که مکاتب منطق‌گرایی، صورت‌گرایی و شهود‌گرایی به ترتیب ناظر به آن‌ها هستند.

توجه کتاب حاضر متمرکز بر برخی از مهم‌ترین مسائلی است که طی بیش از 150سال گذشته درباره ماهیت قانون در فلسفه، مطرح شده است. دو بن‌مایه اصلی یعنی روابط میان حقیقت بنیاد و هنجارین و میان ماده و روش بحث اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهد. در این راستا، تلاش تأثیرگذار «هانس کلسن» برای ارائه یک نظریه حقوقی ناب و دلایل ناکامی آن بررسی می‌شود و نقش اصلی «هارت» در فلسفه حقوق با نگاهی بر کتابش با عنوان «مفهوم قانون» واکاوی می‌گردد. نگاهی به روایت‌های معاصر و دیدگاه ناتفکیکی اساسی و نیز نقش زبان و تفسیر در فهم محتوای قانون از دیگر مباحث کتاب است.

این کتاب علاوه بر توضیح و شرح دستاوردهای فیلسوفان در راستای ایجاد چارچوبی نظری برای مطالعه زبان، به بررسی مفاهیم بنیادینی مانند حقیقت، ارجاع و معنا به‌عنوان محورهای اصلی بحث در فلسفه زبان می‌پردازد. بخش اول کتاب توضیح می‌دهد که چگونه فیلسوفانی چون «فرگه»، «راسل»، «تارسکی»، «کارناپ»، «کریپکه» و «کاپلان» تکنیک‌های دقیقی برای درک زبان و منطق ریاضی طرح کرده و توسعه داده‌اند و چگونه این روش‌ها در راستای مطالعه زبان‌های طبیعی انسانی بسط و توسعه یافته‌اند. این کتاب سپس به بررسی تفکری جدید در باب گزاره‌ها، امکان و نیز رابطه میان معنا، حکم و دیگر جنبه‌های کاربرد زبان می‌پردازد.

نسبی‌گرایی اخلاقی، اصطلاحی است که برای توصیف چندین موضع فلسفی در رابطه با تفاوت قضاوت‌های اخلاقی در بین اقشار مختلف و فرهنگ‌های خاص خود به‌کار می‌رود. مدافع چنین ایده‌هایی اغلب به‌عنوان یک نسبی‌گرای ساده شناخته می‌شود. به‌طور تفصیلی، نسبی‌گرایی اخلاقی توصیفی، فقط معتقد است کاری که مردم انجام می‌دهند، داشتن اختلاف‌نظر بنیادین درباره‌ چیزی است که اخلاق نامیده می‌شود، بدون هیچ قضاوتی درباره‌ مطلوب بودن این امر. در این کتاب، چیستی، تاریخچه و انواع نسبیت اخلاقی، بیان و دلایل نسبیت اخلاق بررسی و مورد نقد قرار گرفته است. همچنین پیامدها و تأثیر‌های منفی نسبی‌گرایی اخلاقی بر زندگی انسان، واکاوی شده است.

فیلم سینمایی «قاعده بازی» اثر احمدرضا معتمدی اساسا برمبنای فلسفه نقادی پست‌مدرن نسبت به مبانی مدرنیته از قبیل رئالیسم، مابعدالطبیعه غرب، عقلانیت جدید، ساختارگرایی کلاسیک، پرداخته است. کتاب در دو بخش ارائه شده است: بخش اول حاوی گفت‌وگو با کارگردان فیلم و نشست‌های نقد و بررسی فیلم، سخنرانی‌ها و نوشتارهای انتقادی صاحب‌نظران و اندیشمندان حوزه فلسفه، زبان و منتقدان حوزه سینما و هنر است. بخش دوم حاوی فیلم‌نوشت این فیلم، به مثابه یک فیلم پست مدرن در ساحت سینمایی ایران است.

تاریخ تفکر فلسفی، شاهد سه مقطع «ذات‌گرایی قدیم»، «ضد ذات‌گرایی» و «ذات‌گرایی جدید» است. فلسفه اسلامی برای ورود به ذات‌گرایی جدید نیازمند بسط هستی‌شناسی ذات‌گرایی جدید، بازسازی معرفت‌شناسی آن، احیای صدق مطلق معرفت - در تک‌تک گزاره‌های علمی صادق - به‌جای صدق تقریبی آن، بازسازی روش‌شناسی آن و احیای روش قیاس به‌جای روش استنتاج از راه بهترین تبیین است؛ از این‌رو نویسنده در این کتاب به‌دنبال همین بسط و بازسازی ذات‌گرایی جدید و احیای فلسفه اسلامی امروزین و واقع‌گرایی قوی آن است.

مسئله آفرینش و مبدأ آن از مسائلی است که فکر بشر را از گذشته تاکنون به خود مشغول داشته است. دیدگاه‌های کلامی، عرفانی، و فلسفی درباره این مسئله از قدمت بیشتری برخوردارند. هدف این کتاب، بررسی تطبیقی مباحث الهیات اسلامی درباره آفرینش با دیدگاه‌های الهیاتی فیزیک‌دانانی مانند «پوکینگ‌هورن» می‌باشد و نیز الهیات اسلامی که مبتنی بر مبانی صدرایی است را به‌عنوان دیدگاهی بدیل در مقابل سایر رویکردهای الهیاتی طرح می‌کند؛ زیرا در مسئله آفرینش پرسش‌های مرزی وجود دارد که با توجه به این مبانی بهتر قابل تبیین می‌باشد؛ و با دستاوردهای علمی که در فیزیک کوانتوم به‌‌دست‌آمده، ارتباطی غیرمستقیم دارد.

پوملو، فیل فیلسوف صورتی، خوب که به اطرافش نگاه کرد، فهمید که دنیا رنگارنگ است. او آبی آسمان را شناخت و فهمید با آبی یخ‌زده زمستان و آبی خاموش و تاریک شب فرق می‌کند. پوملو فهمید که پرتقال نارنجی نارنجی است، ‌ غروب آفتاب هم نارنجی است. این طوری با دنیا و رنگ‌هایش آشنا شد و فهمید یک عالمه قرمز در دنیا وجود دارد که هیچ‌کدام شبیه آن یکی نیست...

پوملو، فیل فیلسوف صورتی، خیلی زود فهمید که دنیا پر از شکل‌های جورواجور است. او به همه چیز با دقت نگاه کرد تا بفهمد چه شکلی است. پوملو فهمید کوه‌ها «مثلثی» هستند! خوب هم که به خروس نگاه کرد، دید نوک خروس هم مثلثی است. پوملو خیلی زود شکل‌های دیگر را هم کشف کرد. پوملو حتی به شکل بی‌شکل ابرها هم با دقت نگاه کرد و فهمید که هی شکلشان عوض می‌شود.