ادبیات کودک و نوجوان

زاغ بور کف قفس طلایی بازرگان افتاده است و آب و دانه نمی‌‏خورد! او دلتنگ و غمگین است و مرتب آواز «کو، ‌کو وطنم» را می‎خواند. سرانجام صاحب زاغ خسته می‌شود و درِ قفس را باز می‌کند و او را بیرون می‌اندازد. زاغ با خوش‌حالی پرواز می‏‌کند و دور می‏‌شود. او در راه بازگشت به وطن، به سپیدار سرسبز، به باغ پرندگان که مانند بهشت است، به برکه زلال و زیبا می‎رسد و همه کسانی که در این مکان‎ها زندگی می‌‏کنند، از او می‏‌خواهند که همان‌جا بماند و لانه بسازد؛ اما زاغ بورمی‎خواهد به سرزمینش برود و در کنار زاغ‌های بور دیگر باشد. وطن او کجاست و آیا زاغ به هدفش می‎رسد؟

«حسن‌کچل» حسابی تغییر کرده بود؛ او خودش هرروز صبح زود بیدار می‌‏شد و صبحانه می‏‌خورد و با بزی راهی صحرا می‎شد. این‎بار هنوز آفتاب نزده بود و حسن تند می‏‌رفت تا به درخت و کتاب برسد. وقتی کتاب را سرِ جایش دید، نفس راحتی کشید و شروع به خواندن کرد. این داستان، قصه ماه‌پیشونی بود که نامادری‎اش از او حسابی کار می‏‌کشید و غذایی هم به او نمی‎داد. روزی نامادری ماه‌پیشونی، او را به صحرا ‎فرستاد تا گاو را بچراند و... . این‎بار هم داستان ناتمام است و حسن‏‌کچل دوباره وارد قصه می‎شود. حسن می‏‌خواهد به ماه‎پیشونی کمک کند؛ اما... .

صبح زود «حسن‌کچل» فوری از جایش بلند ‎شد، با سرعت صبحانه‎اش را ‎خورد و با بزی راهی صحرا شد. حسن بزی را بین علف‎ها رها کرد و سریع به سراغ کتاب رفت و نگران بود که مبادا سرجایش نباشد؛ اما کتاب همان‎جا بود. حسن کتاب را باز کرد و داستان قبای سنگی را خواند، داستان مردِ راهزنی به نام «رئیس‎پلنگ» که با افرادش به کاروان‎ها حمله و همه را تار و مار می‌کرد. روزی به کاروانی حمله ‏کرد که ده‌ها مرد جنگجو داشت و البته شکست ‏خورد و زخمی ‏شد و باز هم داستان ناتمام ماند! حسن‌کچل وارد داستان ‎شد و... .

«حسن‌کچل» دیگر تنبل و خواب‌آلو نیست. او با اولین صدای «ننه‎گلاب» بیدار شد و دست و صورتش را شست و بزی را به صحرا برد. آن روز هم سراغ کتاب رفت. آن را باز کرد و مشغول خواندن شد؛ داستان بزبزقندی. داستان را تا جایی که گرگ پشت درِ خانه خانم بزی است و خودش را مادر بزغاله‎ها معرفی می‏‌کند، خواند؛ اما باز هم داستان ناتمام بود. حسن‌ وارد قصه شد و تصمیم ‏گرفت به بزغاله‎ها بگوید که پشتِ درِ خانه گرگ است نه مادرشان؛ اما... .

«حسن‎کچل» بزی را به صحرا می‌برد تا علف بخورد و خودش هم به سراغ درخت بزرگ می‌رود. کتاب عجیب و غریب هنوز همان‎جاست! حسن کتاب را باز می‌کند و داستان کدوقلقله‎زن را می‏‌خواند؛ اما داستان ناتمام است! حسن ناگهان وارد قصه می‎شود! او خودش را پشت درختی، جلوی خانه دختر پیرزن می‌بیند و حرف‌های آ‌ن‌ها را می‌شنود و تصمیم می‎گیرد به پیرزن کمک کند تا به خانه‎اش بازگردد.

«حسن‌کچل» به خاطر کچل بودنش، خانه‎نشین شده بود و هرچه مادرش، «ننه‌گلاب» اصرار می‏‌کرد که بیرون برود و کاری بکند، فایده‌‏ای نداشت. بالاخره ننه‎گلاب فکری کرد و نقشه‏‌ای کشید... . با نقشه ننه‌گلاب، حسن مجبور ‏شد که بزشان را برای چرا به صحرا ببرد. هنگامی‌که بز مشغول خوردن علف بود، حسن کنار درختی دراز کشیده بود که ناگهان در شکاف درخت، کتابی دید. او کتاب را باز کرد و مشغول خواندن داستان «چوپان دروغگو» شد؛ اما... .

درخت سرسبز، کلاغی نداشت که روی شاخه‎هایش بنشیند و لانه بسازد. درخت به دنبال کلاغ به کوه رفت. کوه پلنگ داشت. درخت نزد پلنگ رفت؛ اما پلنگ ماه داشت. درخت نزد ماه رفت و از او خواست اگر کلاغ دارد، به او بدهد؛ ولی ماه فقط ستاره داشت. درخت نزد ستاره رفت و ستاره کلاغی داشت که روی موهای شب خوابیده بود و... .

این قصه درباره دختری است که به تازگی وارد مدرسه جدیدش شده و قصد دارد راجع‌به یکی از معلم‌های مدرسه به نام پروفسور فوفو تحقیق کند. پروفسور فوفو درحال کاوش درباره یک پروژه محیط‌زیستی است؛ پروژه‌ای که ما را با موجوداتی افسانه‌ای به نام گلیم‌گوش‌ها، ‌آشنا می‌کند.
به‌نظر شما دخترک داستان می‌تواند راز گلیم‌گوش‌ها را کشف و به آن‌ها کمک کند؟

مترسکِ تنهایِ تو باغچه، حرف‎های کبوترها را درباره دروغ پینوکیو و دراز شدن دماغش شنید و با خودش فکر کرد که اگر هم دروغ بگوید، هیچ‌وقت دماغش دراز نمی‌شود؛ چون یک مترسک است. او گفت: «من مهربان‏ترین مترسک دنیا هستم!». ناگهان اتفاق عجیبی افتاد و... . مترسک دوباره با حرف‌های کبوترها، متوجه شد که اگر دروغش را پس بگیرد، دماغش کوتاه می‎شود. بنابراین... .

کتاب حاضر از مجموعه‌ای چند جلدی، کوشیده است با زبان مخاطبان، اطلاعات لازم برای هر نوجوان را، متناسب با دانش نوجوان ایرانی، در اختیار مخاطب قراردهد. این جلد از فرهنگنامه، واژه‌های مربوط به حرف‌های «ص» تا «غ» را دربرمی‌گیرد. مانند هر فرهنگنامه‌ای، تصویرهایی نیز با متن همراه شده‌اند.