ادبیات کودک و نوجوان

کتاب حاضر از مجموعه داستان‎های «هزار و یک شب»، شامل شش داستان درباره حیوانات است. داستان اول درباره سموری است که هرروز به خانه مرد فقیری می‌رود و کنجد می‏‌دزدد تا اینکه صاحبخانه متوجه دزدی او می‎شود و سعی می‏‌کند او را به دام بیندازد؛ اما سمور... . داستان دوم درباره شیری است که دو موش هرروز به راحتی وارد قصرش می‌شوند و مأموران شیر نمی‌توانند آن‌ها را بگیرند تا اینکه شغال، وزیر شیر، فکری به ذهنش می‌رسد. داستان سوم... .

این کتاب از مجموعه کتاب‎های «هزار و یک شب»، حاوی سه داستان درباره جن و پری است. داستان اول درباره مرد ماهیگیری است که دیگر پیر و ناتوان شده است و نمی‌تواند مثل سابق کار کند. روزی صندوقچه‌ای در تورش می‌افتد و وقتی در آن را باز می‎کند، دود سیاهی از آن بیرون می‎آید و تبدیل به دیو زشت‌رویی می‌شود. دیو می‎خواهد مرد را بکشد؛ اما قبل از آن سرگذشتش را برای او بازگو می‌‏کند.

کتاب حاضر حاوی داستان‎های کوتاهی درباره زندگی امام خمینی است. امام خمینی قبل از انقلاب و در زمان حکومت پهلوی، با اینکه شاه را قبول نداشتند، مسائل زیادی را رعایت می‌‏کردند، مثلاً روی چمن راه نمی‎رفتند؛ چون می‌‏دانستند که با پول مردم درست شده است. ایشان بسیار صرفه‎جو بودند و از هرچیزی به بهترین شکل استفاده می‏‌کردند. امام برای قرآن احترام زیادی قائل بودند و معتقد بودند کتاب قرآن را نباید روی زمین گذاشت. ایشان هرشب، بدون اینکه کسی را از خواب بیدار کنند، نماز شب می‏‌خواندند.

حدیث حوزه‌های گوناگون و متنوعی را دربرمی‏‌گیرد و درباره مسائل مختلفی با ما سخن می‎گوید. یکی از مهم‌ترین این موضوعات، سبک زندگی و رفتارهای درست در صحنه‌های گوناگون زندگی است. حدیث در این زمینه نکات بسیاری را به ما می‎آموزد. کتاب حاضر شیوه نویی را در عرضه احادیث به کار گرفته و مصادیق عینی احادیث را توضیح داده است. این کتاب حاوی دویست حدیث است. در هر صفحه، داستان کوتاهی برای هر حدیث آورده شده است. «باتقواترین مردم کسی است که حق را بگوید، چه به سودش باشد، چه به زیانش»، «به صورت حیوانات نزنید؛ زیرا آن‌ها حمد و تسبیح خدا را می‏‌گویند» و «خوشرویی کینه را می‌‏برد»، ازجمله این احادیث است.

در این کتاب، داستان دخترک جنگنده و ماجراجویی به نام «ماهتینار» روایت می‌شود که سفری طولانی را آغاز می‎کند. ماهتینار دختری ریزه‌میزه است که پس از مرگ مادربزرگش، «مامی‌ریزه»، برخلاف عقیده دیگران شجاعانه با مشکلاتش روبه‌رو می‎شود تا بتواند صندوقچه خانوادگی‌شان را به آن سوی اقیانوس برساند. این داستان، تلفیقی از افسانه‌ها و ادبیات فانتزی است که به توانایی‌های دختران در حل مسائل، مدیریت بحران و تعاملات اجتماعی اشاره می‎کند.

«اپوش دیو» که خیلی بزرگ و سیاه و ترسناک بود، در کوچه‌ها ابر می‎فروخت. ابرهای بزرگ و کوچک، آبدار و بی‌آب. «نرگسی» تمام پول‌هایش را به اپوش داد و یک ابر خرگوشی خرید. در کوچه بعدی، «سهرابی» ابر خرسی گرفت و در کوچه بعد، «مریمی» ابر هاپ‌هاپی و... . حالا دیگر اپوش دیو هیچ ابری ندارد. بچه‎ها ابرهایشان را مثل هوا، قاصدک، پَر و... به آسمان فرستادند و ناگهان... .

جوجه ماشینی از تخم بیرون می‎آید و سلام می‏‌کند. ماشین جوجه‎کشی جوابش را می‏‌دهد و جوجه فکر می‏‌کند او مادرش است! ماشین جوجه‎کشی خیلی دلش می‎خواهد مادر جوجه باشد؛ اما برایش توضیح می‌‏دهد که یک ماشین خودکار است و متأسفانه نمی‌‏تواند به جوجه که گرسنه‎اش است، غذایی بدهد. جوجه راه می‌‏افتد تا خودش غذا پیدا کند. ماشین جوجه‌کشی که نگران جوجه است، می‎خواهد به دنبال او برود که ناگهان پاهای آهنی‎اش از زمین کنده می‌شود و سیم برقش هم از پریز روی دیوار جدا می‎شود و... .

سال‌های سال «پلوتو» به عنوان یک سیاره شناخته می‎شد؛ اما در سال ۲۰۰۶ به پلوتو گفنتد که دیگر سیاره نیست. برای سیاره بودن باید دور خورشید چرخید، گرد بود و بتوان سیارک‌ها را به سمت خود کشید و هرچه سر راه است، پاک کرد. پلوتو هم گرد است، هم دور خورشید می‌‏چرخد؛ اما کوچک است. پلوتو یک سیاره کوتوله است که نمی‎تواند جسم‌های دیگر را از سر راهش بردارد.

این کتاب ازجمله آثاری است که در سال ۱۳۲۵ ه.ق برای آموزش الفبا به نوآموزان و خردسالان نوشته شده است. نویسنده کوشیده است به شیوه تحلیلی، الفبا را به مخاطبان خود بیاموزد. او موضوع‌های دیگری را نیز مطرح کرده است. وی در بیان حکایت‌ها، ضمن توجه دقیق به آموزش حروف و لغات و تأکید بر یادگیری حروف مشابه در زبان فارسی، متن حکایت‎ها را هم آموزشی نگاشته است. عمده‌ترین مضامین کتاب نیز دربرگیرنده مباحث دینی، مذهبی و تبیین موضوعاتی در علوم گوناگون، نظیر جغرافیا، نجوم و جانورشناسی است.

این داستان از زبان پارچه پشمی یمنی روایت می‎شود. تاجری این پارچه را به مدینه می‎آورد. از این پارچه «عبا» درست می‌شود که به آن «کسا» می‏‌گویند. حضرت علی (ع) این عبا را می‌خرد و به خانه می‌برد. روزی پیامبر اکرم (ص) به خانه دخترشان، حضرت فاطمه (س) می‌‏روند، درحالی‌که احساس کسالت می‏‌کنند. پیامبر از دخترش می‎خواهد عبای یمنی را برایش بیاورد. فاطمه (س) پدرشان را با عبا می‎پوشاند. چند دقیقه بعد امام حسن (ع) از پدربزرگش می‎خواهد که او هم زیر عبا برود. بعد امام حسین (ع) می‎آیند و... .