خلاقیت

کتاب حاضر در هشت فصل به توصیف اصول کلیدی روان‌شناسی در حوزه آموزش و پرورش پرداخته و کاربرد آن‌ها را در تدریس و یادگیری مورد کاوش قرار داده است. فصل‌های هشت‌گانه کتاب از این قرار است: حافظه و درک؛ شناخت؛ ‌نظریه‌های خویشتن؛ خلاقیت؛ هیجانات؛ تاب‌آوری، سرزندگی و ثبات قدم؛ انگیزش و یادگیری مستقل.

«ایگی» یک معمار کوچولوست. او از دو سالگی شروع به ساختن می‎کند.نخستین برجی که ایگی می‌سازد با پوشک‌های بدبو و چسب است؛ سپس در حیاط با خاک و گِل، یک مجسمه غول‌پیکر می‌سازد. او صبح تا شب مشغول سلختن است؛ ولی خانم «لی‌لا گریر»، معلم کلاس دوم ایگی، از تمام ساختمان‌ها متنفر است! از نظر او ساختمان‌ها هیچ اهمیتی ندارند، حتی آثار باستانی؛ اما چرا؟ چرا خانم گریر این‌قدر از ساختمان‌ها بی‌زار است؟

«روبی» دختربچه‎ای با ذهنی خلاق و پر از ایده است؛ اما برادرانش، فکر می‌کنند او بلد نیست کاری انجام دهد. روزی روبی تعدادی تخته چوب قدیمی پیدا می‎کند و تصمیم می‎گیرد با آن‌ها چیزی بسازد. او از برادانش کمک می‎خواهد؛ ولی آن‌ها کمکی به او نمی‎کنند. روبی خودش دست به کار می‌شود و تصمیم می‌گیرد یک قلعه بسازد. َآیا او می‎تواند به تنهایی این کار را انجام دهد؟

در جریان بازی، یادگیری به طور غیرمستقیم، لذت‌بخش و عمیق رخ می‎دهد و کودکان می‎توانند کاربردی‎ترین مهارت، اطلاعات، ویژگی‌ها و نگرش را در طول بازی به دست آورند. کتاب با هدف پرورش انواع خلاقیت، مانند خلاقیتِ تجسمی، کلامی، حرکتی، مکانیکی و ذهنی در کودکان پیش از دبستان تألیف شده است و شامل پانزده بازی آموزشی است. بازی‌ها گرچه برای گروه سنی4 تا 6 سال طراحی شده است، اما با مراجعه به بخش تغییرات که پس از توضیح هر بازی آورده شده است، می‏‌توان تغییراتی در بازی اعمال کرد تا برای دانش‌آموزان سال‌های بالاتر هم قابل اجرا باشد.

مربع بزرگ و دایره کوچک، روزهای چهارشنبه، خود را با بازی مورد علاقه‌شان سرگرم می‌‏کنند. آن دو به نوبت واژه‎ای را بر زبان می‌آورند و به شکل آن درمی‌‏آیند. هنگامی‎که مربع بزرگ شکل‌های گوناگون می‌سازد و دایره کوچک از عهده آن‌ها برنمی‎آید، بازی متوقف می‎شود؛ اما دایره کوچک راه‎حل خوبی برای این مشکل دارد و... . این داستان تصویری فرصت خوبی برای پرورش خلاقیت کودکان فراهم می‏‌کند. در آغاز مربع و دایره با برش‌های مختلف خود را به شکل‌های مختلف تبدیل می‏‌کنند؛ اما هنگامی‌که به کمک هم چیزی را می‌‏سازند، تنوع شکلی و رنگ بیشتری به وجود می‌‏آید که ماهیت ترکیبی خلاقیت را نشان می‏‌دهد.

تفکر طراحی، روشی برای حل خلاقانهِ مسائل است. کتاب حاضر می‌کوشد راهگشای کسب مهارت‌های لازم در حل مسئله و پرورش خلاقیت و نوآوری باشد. شیوه‌هایی همانند خودآموزی و برگزاری کارگاه‌های تفکر طراحی از امتیازات آموزشی این کتاب است که خوانندگان از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند. کتاب ضمن پرداختن به توضیحات کلی درباره‌ی تفکر طراحی به معرفی اولیه مفاهیم و ریشه‌های آن و همچنین بر فرایند پنج گانه آن نیز می‌پردازد.

«وسلی» پسربچه‎ای است که در تمدن دور و برش هیچ جایی ندارد؛ او پیتزا دوست ندارد و از نوشابه‎های گازدار بدش می‎آید! به نظر وسلی، فوتبال، بازی احمقانه‌ای است و ... . او هیچ دوستی ندارد؛ ولی تعداد کسانی که آزارش می‎دهند، فراوان هستند. او برای تعطیلات تابستانی‌اش فکر فوق‎العاده‌ای به ذهنش می‎رسد و تصمیم می‌‏گیرد تمدن جدیدی را با فکر و سلیقه خودش در حیاط پشت خانه بنا کند. دنیای شگفت‌انگیز، رویایی و خارق‎العاده‎ای که نامش را «وسلی‌آباد» می‎گذارد!

«ایگی پِک» یک معمار کوچولوست. او از دوسالگی شروع به ساختن می‎کند. ایگی با پوشک‌های بدبو و چسب یک برج می‎سازد؛ سپس در حیاط با خاک و گِل، مجسمه ابوالهول و بعد با سیب و هلو یک کلیسای بزرگ و زیبا. یک شب وقت شام، ایگی در بالکن، با ده تا کلوچه نارگیلی و کیک اسفنجی، دروازه مشهور شهر «سنت‌لوئیس» را بازسازی می‎کند؛ ولی خانم «لی‌لا گریر»، معلم کلاس دوم ایگی، از تمام ساختمان‌ها متنفر است! از نظر او ساختمان‌ها هیچ اهمیتی ندارند، حتی آثار باستانی؛ اما چرا؟ چرا خانم گریر اینقدر از ساختمان‌ها بیزار است؟

بازی یکی از راه‌های رشد خلاقیت و هوش کودک است و بازی‌های دیجیتالی نمونه‌ای از بازی‌های امروزی هستند. نویسنده در این کتاب که خلاصه‌ای است از کتاب اصلی، دربارۀ رابطۀ بین بازی‌های ویدیویی و خلاقیت، خلاقیت مضر، رفتارهای ضد اجتماعی، تقلب، حل مسئلۀ خلاق به وسیلۀ تقلب، و نیز مواردی «مثل فرصت‌ها و چالش‌ها در ارزیابی و تأیید خلاقیت بازی، و آموزش خلاقیت آموزگاران طراح بازی‌های یادگیری» نکاتی مطرح می‌کند.

خلاقیت کلید اصلی رشد و توسعه محسوب می‌شود. در این کتاب، خلاقیت از منظر نظام‌های آموزش و پرورش سه‌ کشور ایران، ژاپن و استرالیا بررسی شده‌است. در استرالیا خلاقیت هدف اصلی نظام آموزشی و در ژاپن بستر فعالیت‌های آموزشی است. سطوح، استاندارهای آموزشی، اهداف و برنامه‌های درسی و نظرات معلمان در خصوص خلاقیت در کلاس، جایگاه معلم و اهمیت مهارت‌آموزی در نظام آموزشی، وضعیت کلاس‌ها و اهداف آموزشی و پرورشی این کشورها در کتاب مطرح شده و در انتها نظام آموزشی ایران و جایگاه خلاقیت در آن نقد شده‌است.