روان‌شناسی

تربیت اثربخش یکی از شاخه‌های جدید پیوند میان علوم تربیتی و علوم شناختی محسوب می‌شود. فصل اول کتاب حاضر به قلمرو مطالعاتی ذهن، مغز و تربیت، و نقش آن در تبیین یادگیری می پردازد. فصل دوم اختصاص دارد به تبیین چارچوب ذهنی معلمی که راه میانۀ بین کلاس و آزمایشگاه را درپیش می‌گیرد و فصل سوم خلاصه‌ای است از مهم ترین تأثیرات بر پیامدهای یادگیری دانش آموز در ده مقولۀ شاهد محور. فصل چهارم رویکردی جهانی را دربارۀ نقش تعلیم و تربیت مطرح می‌کند و نتیجه می‌گیرد که هدف از تعلیم و تربیت رسمی پرورش متفکران مادام‌العمر است، نه فقط دانش‌آموزانی که امتحانات را بگذرانند.

روان‌شناسی مثبت شاخه‌ای به نسبت جدید از روان‌شناسی است که به شناخت و ارتقای وجوه مثبت و نقاط قوت انسان توجه می‌کند. این کتاب با هدف معرفی این شاخه و توانمند کردن مخاطب در بهره‌گیری از روان‌شناسی مثبت، در 9 فصل تنظیم شده‌است. فیزیولوژی شادکامی، شادکامی و شخصیت، شادکامی و شناخت، شادکامی و مذهب، سلامت روان، عملکرد تحصیلی، رضایت شغلی، و نیز مکانیزم‌های درمانی و راهکارهای افزایش شادکامی از جمله مباحث فصل‌های کتاب هستند.

متخصصان به بسیاری از مشکلات افراد کم‌توان جسمی کمتر توجه می‌کنند. نویسندۀ کتاب حاضر که دچار فلج مغزی بوده، پیامش را در این کتاب برای امثال خود انتشار داده است. البته تمرکز اصلی او روی کودکان و بزرگ‌سالانی است که ضریب هوشی متوسط و بالاتر دارند و نیز به کم‌توانی‌های دیگر از جمله کم‌توانی ذهنی و آسیب‌های شنوایی و بینایی نمی‌پردازد. کتاب با برشمردن «چالش‌های پیش‌روی فرد کم‌توان، والدین و متخصصان توان‌بخشی» آغاز می‌شود. سپس با ارائۀ راه‌هایی نشان می‌دهد که زندگی فرد کم‌توان نیز می‌تواند آسان شود و او می‌تواند به نیروی کار تبدیل شود.

درصدی از افراد هر جامعه‌ای کودکان با نیازهای ویژه هستند که مسئلۀ اصلی آ‌ن‌ها در جامعه، نه کمبود امکانات و تسهیلات، بلکه نگاه و نگرش منفی و ترحم‌آمیز دیگر افراد جامعه است. این کتاب به طور مفصل و دقیق افراد با نیازهای ویژه را در یازده گروه معرفی می‌کند؛ از جمله: کم‌توانی ذهنی، تیزهوشی، ناتوانی‌های یادگیری، نارسایی توجه-فزون‌کنشی و اختلال‌های هیجانی رفتاری. محورهای اصلی آموزشی، توان‌بخشی، روان‌شناختی و پزشکی هر گروه، بررسی آخرین دستاوردهای پژوهشی و منابع موجود دنیا بحث می‌شود.

کاربرد روان‌شناسی در تدریس از جمله موضوعاتی است که توجه به آن نتایج مثبتی در آموزش دارد. کتاب حاضر کوشیده است واقعیت‌هایی بنیادی از روان‌شناسی تربیتی ارائه دهد تا بر استفاده از حس مشترک در کاربرد روان‌شناسی در تدریس تأکید کند و نیز لزوم رفتار با هر کودک به عنوان یک فرد را متذکر شود. در کتاب، اصطلاحات فنی و نیز اصطلاحات نا‌آشنا درشت شده‌اند و معنای آن‌ها در واژه‌نامۀ انتهای کتاب آمده‌است. مطالب در 17 بخش عرضه شده‌اند.

اعتماد به نفس را در زندگی بسیار می‌توان تجربه کرد. نویسندۀ کتاب حاضر می کوشد روش‌هایی را در اختیار مخاطب بگذارد تا در محیط کار، اجتماع و حتی روابط شخصی، با اعتماد به‌نفس بیشتری رفتار کند. اعتماد به نفس چیست و از کجا نشئت می گیرد، چگونه می توان با اعتماد به نفس از طریق رسانه‌ها ارتباط برقرار کرد، نکات مهم آمادگی برای مصاحبه‌های استخدامی چیست، چگونه با اعتماد به‌نفس نه بگوییم، و روش‌های احیای فوری خود بعد از شکست چیست، از جمله مباحث کتاب هستند.

کاربرگ برگه‌ای است آموزشی که در خدمت فرایند تدریس قرار دارد. کتاب حاضر یکی از اجزای بستۀ آموزشی محسوب می‌شود و ناشر اصرار دارد از آن به عنوان برگۀ سنجش استفاده نشود. معلم باید کاربرگ را در ضمن تدریس و به عنوان مکمل طرح درس استفاده کند. کاربرگ حاضر به درس روان‌شناسی پایۀ یازدهم رشتۀ علوم انسانی اختصاص دارد. هر برگ دو صفحه‌ای از کاربرگ، مفاهیم یک هفتۀ آموزشی را دربردارد. محتوای این کتاب در 24 کاربرگ ارائه ‌شده‌است که قابل جداشدن هستند. بعضی از مباحث آن عبارت‌اند از: حل مسئله و انواع روش‌های آن، حافظه و بهسازی آن، و تصمیم‌گیری و سبک‌های آن.

کتاب‌های کار به تعمیق آموخته‌ها در ذهن دانش‌آموز کمک می‌کنند. کتاب کار روان‌شناسی حاضر، با رویکرد آموزشی فعال، مخصوص دانش‌آموزان پایۀ یازدهم رشتۀ انسانی است. کتاب در هر فصل جدول راهنمای مطالعه دارد. هر فصل آن از سه بخش «درس‌نامه، سؤالات تشریحی و سؤالات چهارگزینه‌ای» تشکیل‌شده‌است. بخش درس‌نامه با رویکرد آموزش فعال دانش‌آموز را با موضوع درس درگیر می‌کند. سپس سؤالات یا تمرین‌ها می‌آیند. سؤالات تشریحی سه سطح ساده تا مشکل دارند و سؤالات چهارگزینه‌ای نیز سطح‌بندی شده‌اند.

لازم است معلم به منظور کارایی و موفقیت در کار خود به نکات ظریف روان‌شناسی نیز واقف باشد. نویسندۀ این کتاب در هشت فصل مخاطب معلم را با روان‌شناسی کاربردی آشنا می‌کند. ابتدا روان‌شناسی را معرفی و تعریف می‌کند و دربارۀ روان‌شناسی تربیتی توضیح می‌دهد. ویژگی‌های روان‌شناختی و رشدی دانش آموزان در فصل بعد ارائه می‌شوند. معلمان موفق و شیوۀ مدیریت کلاس، طراحی آموزشی، روش‌های کاربردی تدریس، راهبردهای ارتقای انگیزش، هوش و خلاقیت، و روش‌ها وفنون سنجش و ارزشیابی از دیگر مباحث کتاب هستند.

عملکرد خوب در زمینۀ هوش هیجانی می‌تواند موفقیت و پیشرفت را در پی داشته باشد. در فصل‌های اول و دوم این کتاب مفهوم هوش هیجانی و برخی نظریه‌های علمی معرفی‌شده‌اند. مطالب کاربردی پرورش هوش هیجانی و اصول فرزندپروری بر اساس هوش هیجانی برای والدین و مربیان نیز در فصل‌های سوم و چهارم آمده‌اند.